صفحه ویژه
MAPCS، گامی در جهت بومیسازی سامانههای کنترل
سامانه کنترل در سازههای صنعتی، همچون مغز متفکر کل سیستم عمل میکند و فرماندهی ماشینهای عظیم صنعتی بدون آن غیرممکن است.
طراحی و تولید سامانههای کنترل، فرایند بسیار پیچیدهای است که در انحصار چند شرکت انگشت شمار جهان است.
گروه مپنا نیز با قرار گرفتن در مسیر رشد و پیشرفت صنعتی کشور تصمیم گرفت بومیسازی سامانههای اتوماسیون صنعتی و کنترل فرایند نیروگاهی را در اولویتهای خود قرار دهد و سبد محصول خود را گسترش دهد، زنجیره تأمین را عمیقتر نماید و قدرت معامله با شرکتهای بینالمللی را افزایش دهد. به این ترتیب با قرار گرفتن در مسیر بازار B2B (business to business) شرکتهای داخلی بسیاری، خریدار محصول جدید گروه مپنا ساخته شده در شرکت مهندسی و ساخت برق و کنترل مپنا (مکو) با عنوان MAPCS شدند، به گونهای که بهتدریج این محصول جایگزین محصولات خارجی ساختهشده توسط شرکتهای شناختهشده بینالمللی شد.
تاریخچه
گروه مپنا با درک اهمیت تمرکز در زمینه طراحی و تولید سامانههای کنترل در کنار یکپارچهسازی سیستمهای برق و کنترل، بومیسازی سامانه کنترل را از اواخر سال 1389 آغاز کرد. پروژه ساخت سامانه کنترل فرایند و کنترل اتوماسیون در شرکت مکو به نمایندگی از گروه مپنا و با بهرهگیری از تجربه همکاری با شرکتهای بینالمللی و شروع کار با شرکتهای داخلی دانشبنیان از انتهای سال 1391 آغاز شد. سامانههای کنترل و اتوماسیون شرکت مکو برای اولین بار در اردیبهشت سال 1393 در نیروگاه برق نجف در عراق نصب شده و در آبان ماه همان سال به بهرهبرداری رسید. در حال حاضر این سیستمها که در پروژههای کنترل فرایندهای صنعتی به کار میروند، در نیروگاههای برق، خطوط انتقال نفت و پروژههای نفتی مورد بهرهبرداری قرار گرفتهاند.
سامانههای کنترل به دو گونه تقسیم میشوند؛ سیستمهای Factory Automationبه معنی اتوماسیون کارخانهای و Process Control به معنی کنترل فرایندی. سیستمهای نوع اول، کنترلِ بخشی از فرایندی را که به صورت اتوماتیک طی میشود، برعهده دارند و سیستمهای نوع دوم کنترل تمام فرایند، از آغاز کار تا انتها را در دست میگیرند. تعداد بالای پردازشگرها که وظیفه کنترل فرایندهای صنعتی را برعهده دارند و حضور نیروی انسانی بهرهبردار درگیر در این شکل فرایند، پیچیدگی ویژهای برای آن ایجاد میکند. برای مثال تنها در یک واحد بخار نیروگاه سیکل ترکیبی مپنا، تعداد 42 پردازشگر و درگاه ارتباطی، بالغ بر پنج هزار سیگنال مخابره شده را پردازش میکنند. این پردازشگرها وظیفه جمعآوری و پردازش این سیگنالها در جهت راهاندازی نیروگاه را به انجام میرسانند.
گروه مپنا قابلیت بهکارگیری هر دو نوع سیستم را که در صنایع مختلف مورد بهرهبرداری قرار میگیرد، دارد و در این مسیر تا جایی پیش رفته است که شرکتهای بینالمللی نیز برای خرید سامانههای کنترل مپنا وارد مذاکره میشوند. به این ترتیب، محصول جدید گروه مپنا با ورود به بازار جهانی، قدم دیگری در جهت توسعه صنعت کشور برداشته است.
از مزیتهای سامانههای کنترل گروه مپنا، تضمین پشتیبانی مهندسی کامل و انطباقپذیری این سیستمها با نیاز مشتری است، به گونهای که جذب بیشتر مشتری و افزایش سطح تکنولوژیک محصول را به همراه دارد. یکی از مزیتهای دیگر این محصول، قابلیت گسترش ارائه آن در بازارهای مختلف است. درست که بازارهای داخلی کمتر از بازارهای بینالمللی قابل پیشبینی هستند، اما متخصصان گروه مپنا با بررسی و مطالعه متداوم بازارها، نیازهای آنها را رصد کرده و در طراحی محصول پیاده میکنند. برای مثال، در صورت نیاز شرکت یا سازمانی به سیستم سبکتر، متخصصان مپنا سیستمی بر این اساس و با حفظ استانداردهای بینالمللی طراحی کرده و به بهرهبرداری رساندهاند و از این طریق هزینهها را کاهش دادهاند. چنین رویکردی به تنوع محصولات ارائه شده از سوی این گروه یاری رسانده است و بازگذاشتن درهای توسعه منجر به تولید محصولاتی جدید شده است. هماکنون سیستمهای جمعآوری داده که با نام MRT در پستهای برق خراسان شمالی استفاده شده و قراردادی مبنی بر بهرهگیری از آنها در خط شش مترو تهران هم امضا شده است، از جمله محصولاتی هستند که متخصصان و مهندسان گروه مپنا، بر اساس نیاز بازار طراحی کردهاند. سامانههای کنترل MAPCS همچنین در حوزه سایبری و مخاطرات مرتبط، از امنیت بالایی برخوردارند و بومیسازی و طراحی ایمن محصولات را در پی دارند.
این محصول در دو خانواده اصلی خود دارای بیش از 350 عنوان گواهینامه داخلی و بیش از ۵۰ ست گواهینامه بینالمللی است، بر اساس روندی دانشبنیان مهندسی و ساخته شده و یکی از برجستهترین اختراعات ثبتشده در سازمان ثبت اختراعات کشور محسوب میشود. یک واحد نیروگاه سیکل ترکیبی پرند، سه واحد نیروگاه سیکل ترکیبی عسلویه، سه واحد نیروگاه سیکل ترکیبی توس، دو واحد نیروگاه گازی غرب کارون از دیگر پروژههای داخلی هستند که به سامانههای کنترل MAPCS مجهز شدهاند.
اهمیت سامانههای کنترل در ایجاد امکانهای تازه برای مدیریت و برنامهریزی پروژههای صنعتی است. به عبارت دیگر اهمیت این سامانهها در جهان پس از شروع پاندمی کرونا خود را بیشتر نشان داده است. کار کردن در جهانی که از سوی ویروسها تهدید میشود، به چالشی بزرگ تبدیل شده و چالشهای بسیاری برای کارفرمایان و صاحبان صنایع ایجاده کرده است، بنابراین طراحی سامانههای کنترل و مانیتورینگ امری ضروری به نظر میرسد و یکی از راههای ادامه روندهای صنعتی و تجاری در شرایط بحرانزده است.