پنجمین “همایش تحقیق و نوآوری گروه مپنا”، با حضور مدعوین از جمله معاون علمی و فناوری رییس‌جمهور، قائم‌مقام وزیر نیرو، رئیس هیات‌مدیره و مدیرعامل گروه و جمعی از مدیران ارشد، میانی و کارشناسان مرتبط حوزه تحقیق و توسعه در گروه مپنا برگزار شد.
همایش تحقیق و نوآوری گروه مپنا در سال ۱۳۹۴ با چند رخداد جالب توجه از جمله اجرای زنده “برنامه ویژه، اهدای لوح به شرکت برتر گروه در زمنیه ارزیابی عملکرد تحقیق و توسعه، اهدای لوح به یکی از مدیران ارشد گروه به دلیل دریافت جایزه نخست جشنواره خوارزمی، رونمایی از کتاب کارنامه پژوهش و فناوری گروه مپنا و اهدای لوح تقدیر به مدیرعامل گروه به جهت ثبت اختراع پروژه تولید همزمان برق و گرما” همراه بود.
در این رویداد که روز پنجشنبه ۳۱ اردیبهشت ماه و به همت معاونت تحقیق و توسعه گروه مپنا در سالن همایش‌های وزارت نیرو برپا شد، در اثنای همایش، چهار نماهنگ آگاهی‌رسانی و هدفمند شامل “هفت سال سیر طی شده تحقیق و توسعه، مسیر رشد فناوری در مپنا، راهی که خواهیم رفت و نیز واحدهای تحقیق و توسعه گروه” برای حاضران پخش شد که مورد استقبال قرار گرفت.
همچنین در بخشی از این رویداد، طی یک “برنامه ویژه”، گفت‌وگویی متفاوت توسط یکی از کارشناسان معاونت تحقیق و توسعه با دکتر “مجید بهمنی” مدیرعامل شرکت مهندسی و ساخت توربین مپنا (توگا) صورت گرفت و او از تجربیات خود در مدیریت، تحقیق و نوآوری، ورزش کوهنوردی و اثرات آن و … سخن گفت و نظرات همکاران و مدیران ارشد مپنا در مورد صحبت‌های وی به صورت کلیپ نشان داده شد که مورد توجه حاضران قرار گرفت.
در بخش دیگر این همایش، گزارشی از ارزیابی عملکرد واحدهای تحقیق و توسعه در گروه مپنا ارائه شد و بر اساس اعلام، شرکت‌هایی که در مدل ارائه شده، علاوه بر تمرکز بر کسب دستاوردها، در زیرساخت‌ها، منابع، تعریف پروژه و مدیریت پروژه نیز موفق بوده‌اند در این ارزیابی‌ها جای گرفته‌اند. در این ارزیابی‌ها، شرکت مهندسی و ساخت پره‌توربین مپنا (پرتو) به عنوان شرکت برتر مپنا در سال ۱۳۹۳ در زمینه تحقیق و توسعه معرفی شد. پس از شرکت پرتو با ۷۰ درصد امتیاز، شرکت‌های موادکاران با ۶۷ درصد و لکوموتیو با ۶۵ درصد امتیازات دوم و سوم شدند. همچنین شرکت‌های برق و کنترل مپنا (مکو)، تجهیزات و بویلر مپنا، مهندسی و ساخت ژنراتور مپنا (پارس) و توربین مپنا (توگا)، در ارزیابی واحدهای تحقیق و توسعه گروه مپنا درسال ۹۳ به ترتیب با ۵۹،۵۸، ۵۸ و ۵۰ درصد در رتبه‌های چهارم تا هفتم این لیست قرار گرفتند.
در این بخش لوح تقدیر شرکت برتر تحقیق و توسعه به مهندس “محمدرضا شاکری” مدیرعامل شرکت پرتو و لوح تقدیر به دلیل اخذ جایزه جشنواره خوارزمی در زمینه پره‌های DS به دکتر “مجید بهمنی” مدیرعامل شرکت توگا اهدا شد. در ادامه نیز از کتاب “کارنامه پژوهش و فناوری گروه مپنا” شامل فعالیت‌های تحقیق، توسعه و نوآوری در مپنا در سال‌های ۱۳۸۶ تا۱۳۹۳۳ رونمایی شد. همچنین از فعالیت‌های دانشی دکتر “عباس علی‌آبادی” مدیرعامل و رئیس هیات مدیره گروه مپنا در زمینه کسب گواهینامه ثبت اختراع تولید همزمان برق و گرما تقدیر به عمل آمد.
نخستین سخنران همایش، دکتر “محسن حامدی” مشاور مدیرعامل در امور تحقیق و توسعه بود که به ارائه گزارشی در زمینه عملکرد تحقیق و توسعه و نوآوری در گروه مپنا در طی ۷ سال اخیر پرداخت.
وی از یکصد میلیارد تومان دستاورد فعالیت‌های تحقیق و توسعه در گروه مپنا در سال ۹۳ خبر داد و با اشاره به ارقام هزینه شده در دنیا و ایران در زمینه تحقیق و توسعه اظهار داشت: در حالی که در شرکت‌های آمریکایی ۳٫۵ درصد درآمدشان از GDP صرف پژوهش، تحقیق و توسعه می‌شود و کشورهایی نظیر ژاپن ۳٫۴ درصد، آلمان۲٫۹ درصد و چین ۲ درصد درآمدشان را از GDP صرفR&D می‌کنند، اما در ایران تنها ۴ دهم درصد درآمد GDP صرف تحقیق و توسعه می‌شود که رقم ناچیزی محسوب می‌شود.
دکتر حامدی گفت: با این حال در شرایطی که شرکت مپنا خصوصی است، اما برخلاف شرکت‌های بزرگ دیگر، در سطح ملی برای تحقیق و توسعه هزینه می‌کند، البته برای تحقق استراتژی و راه‌یافتن به بازارهای بین‌المللی باید ضریب طلایی تحقیق و توسعه را پشت سر گذاشت و این امر بدون استفاده از منابع ملی امکان پذیر نیست.
وی افزود: در حال حاضر، توان منابع انسانی تحقیق و توسعه، برای تحقق این مهم کافی نیست و دیدگاه موجود در برخی شرکت‌ها یعنی “درآمدزایی از پروژه‌های تحقیق و توسعه” باید به “درآمدزایی از دستاوردهای پروژه‌ها” تغییر نماید.
وی به تفصیل به تحلیل وضعیت کنونی رقبا، ذینفعان، استراتژی کسب و کار، نقشه راه محصول، منابع مالی، مدیریت ریسک و هم‌افزایی پرداخت و سطح بلوغ مدیریت تکنولوژی در گروه را تبیین و با ذکر تاریخچه حضور مپنا در بازار، پیگیری استراتژی “راهبرد مدیریت تکنولوژی” برای کاهش قیمت و در پیش گرفتن “راهبرد نوآوری” را برای حفظ و گسترش بازار تشریح کرد و بر اهمیت به کاربستن سریع راهبرد نوآوری برای رشد و بقاء مپنا تاکید کرد.
دکتر ” سورنا ستاری” معاون علمی و فناوری رییس جمهور، سخنران دوم همایش تحقیق و نوآوری گروه مپنا بود که “نقش بنگاه‌ها در نظام ملی نوآوری” را مورد نظر قرار داد.
وی چگونگی برقراری ارتباط بین شرکت‌های بزرگ صنعتی و شرکت‌های دانش بنیان با دانشگاه‌ها را یکی از دغدغه‌های بزرگ دولت دانست و افزود: هرچند پژوهشکده‌های کشور ما بودجه‌های چند میلیاردی دارند، اما خروجی آنها با ورودی‌شان برابر نیست
دکتر ستاری ادامه داد: پیش از انقلاب، ایران یکی از کشورهای پیشرفته جهان در زمینه هوانیروز بود و بهترین هواپیماهای جهان را در اختیار داشت، اما پس از انقلاب با رفتن آمریکایی‌ها مشخص شد که این قدرت واقعی نبود و با خراب شدن یک قطعه از یک جنگنده، این امکانات به طور کامل از دسترس خارج می‌شد.
رییس بنیاد ملی نخبگان با اشاره به نکته های منفی اقتصاد متکی به نفت، گفت: در اقتصاد ایران که متکی به نفت و خام فروشی است، ما صنعت نداریم بلکه کارخانه داریم؛ در اقتصاد نفتی این فکر حاکم است که همه چیز را می‌توان با پول خرید، بنابراین نیازی به دانش و دانشگاه به معنای واقعی نیست.
وی تصریح کرد: یقینا با پول نفت نمی‌توان دانشگاه درست کرد و دانش و تفکر و ایده به دست آورد، بلکه آنچه پژوهش را می‌سازد، خلاقیت و نوآوری است و امکانات فیزیکی اصل و اساس نیست و از پژوهشکده‌های بزرگ و مجلل تفکر به دست نمی آید.
ستاری با بیان اینکه در اقتصاد دانش بنیان، اصل اساسی ایده و فکر است، افزود: هماکنون دانشگاه‌های ما با بودجه ۱۰۰ درصد دولتی کار می‌کنند و در هیچ کدام از آنها ارتباط مستمر با صنعت که به قرارداد منجر شود وجود ندارد؛ پژوهشکده‌ها نیز بودجه‌های چند میلیاردی دارند، اما خروجی آنها با ورودی‌شان برابر نیست.
وی گفت: تجربیات یکصدسال اخیر در زمینه پژوهش نشان می‌دهد که دولت‌ها در زمینه ایجاد و اجرای اقتصاد دانش بنیان عموماً موفقیتی ندارند و موفقت بیشتر شامل شرکت‌های پویا و جوان است.
رییس بنیاد امور نخبگان تصریح کرد: ما در کشورمان نیازمند تفکر جدید در حوزه پژوهش هستیم و شرکت‌هایی مانند مپنا باید مدل‌هایی برای تزریق نوآوری داشته باشند.
سخنران مدعو پنجمین همایش تحقیق و نوآوری ادامه داد: نوآوری عمدتاً در شرکت‌های کوچک‌تر پدید می‌آید و شرکت‌های بزرگتر باید روش تزریق نوآوری را بیاموزند.
وی بر لزوم پرداخت تسهیلات در زمینه نوآوری به شرکت‌های دانش بنیان توسط دولت تاکید و اظهار کرد: یقیناً نوآوری از طریق شرکت‌های فعال و جوان شکل می‌گیرد و دولت باید به حمایت از این گونه نوآوران بپردازد.
دکتر ستاری، مپنا را یک مجموعه دانش‌بنیان عنوان و تصریح کرد: معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری آمادگی دارد که از طرح‌های نوآوری مپنا با ارائه تسهیلات کم‌بهره و حتی بعضاً بلاعوض حمایت کند و ما این مهم را از وظایف دولت می‌دانیم.
وی گفت: برای نوآوری در حوزه تجاری‌سازی باید مکانیزمی وجود داشته باشد که به درآمدزایی منجر شود و البته لازم است با تسهیلات مناسب از شرکت‌هایی مانند مپنا که به پژوهش و نوآوری می‌پردازند حمایت شود.
معاون علمی و فناوری رئیس‌جمهور تصریح کرد: ما وظیفه خودمان می‌دانیم که از مپنا حمایت کنیم و البته مپنا نیز باید”Start-up Center” (مرکزی برای پرورش ایده‌های نو) داشته باشد و به گونه‌ای باشد که دانشگاه‌ها اید‌های نوآورانه خودشان را به سهولت به مپنا ارائه کنند، ضمن آنکه برند مپنا می‌تواند پایه فعالیت‌های اقتصادی این مجموعه دانش بنیاد شود.
وی افزود: مپنا هماکنون به یک برند در کشور ما تبدیل شده و باید از طریق صندوق توسعه ملی از مپنا به عنوان یک شرکت دانش‌بنیان و دارای ایده و برند حمایت عملی شود.
وی مجددا با اعلام آمادگی مجموعه معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری در زمینه همکاری در ارائه تسهیلات کم‌بهره به مپنا در جهت هزینه برای پژوهش و نوآوری، توصیه کرد که ارتباط مپنا با دانشگاه‌ها در زمینه تحقیق و پژوهش و نوآوری بیشتر شود.
دکتر ستاری در پایان سخنان خود در خصوص همکاری معاونت زیرمجموعه خود در زمینه مشارکت با مپنا به منظور حرکت به سمت پروژه‌های مرز دانش، اظهار امیدواری کرد که مپنا در بازارهای بین‌المللی و جدید به رشد و بالندگی بیش از پیش دست یابد.
پس از میان برنامه و پذیرایی و در بخش دوم برنامه‌ها، دکتر “علی‌اکبر قانعی‌راد” عضو هیات علمی مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور، به موضوع” چالش‌های نوآوری” پرداخت و اظهار کرد: یکی از موانع نوآوری در کشور، فاصله دانشی موجود است و به نظر می‌رسد رشته‌های علوم انسانی از فرایند ساخت و تکوین در کشور و نظام‌های نوآوری جدا افتاده اند.
وی رویکردهای تحلیلی و ترکیبی را دو رویکرد طرح چالش‌های نوآوری دانست و به تشریح ویژگی‌های این رویکردها پرداخت.
دکتر قانعی‌راد به چالش‌های نوآوری در شرکت‌های بزرگ و راه‌کارهای رفع این چالش‌ها پرداخت و گفت: به نظر می‌رسد که مدل نوآوری در شرکت‌هایی مانند مپنا خطی است و در میانه نسل دوم و سوم از میان نسل‌های شش گانه قرار دارد و از نظر سیستماتیک نیازمند توجه بیشتری است.
وی افزود: نوآوری در مجموعه‌هایی مانند مپنا نیازمند شکل‌گیری سیاست علم و فناوری به دلیل ناپایداری و پیش‌بنی ناپذیری بازار است و لازم است به راه‌حل‌های جایگزین نظیر فناوری‌های مرتبط با انرژی‌های تجدید پذیر بیاندیشند و راه‌حل‌های غیر انتفاعی را در پیش گیرند.
عضو هیات‌علمی مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور در بیان راهبردهای پیشنهادی خاطرنشان کرد: همانگونه که مپنا در عرصه صنعت پیشگام است، بهتر است به شبکه‌های نوآوری و فناوری بیشتر توجه کند، به ارزیابی شبکه‌های فناوری و نوآوری موجود بپردازد، گسترش مطالعات اجتماعی شبکه‌های نوآوری را مورد نظر قرار دهد و تلاش در جهت حرکت از نوآوری فناوری پروژه محور به فرایند محور را در پیش گیرد.
دیگر سخنران مدعو پنجمین همایش تحقیق و نوآوری گروه مپنا، مهندس “ستار محمودی” قائم مقام وزیر نیرو بود که موفقیت کنونی وزارت نیرو را حاصل احترام به خلاقیت و نوآوری دانست و گفت: در حالی که کشور و به ویژه صنعت آب و برق در پیش از انقلاب اسلامی زیر بار خلاء دانش و تکنولوژی بود، وزارت نیرو عزم خود را برای خودکفایی و حمایت از پژوهشگران برای رسیدن به اهداف عالیه به صورت جدی به اجرا گذاشت و با ظرفیت درون ساختار، اکنون این خودکفایی به اثبات رسیده و مجموعه‌هایی مانند مپنا حاصل همین تفکر است.
وی با یادآوری برخی تردیدها در هنگام تاسیس مجموعه مپنا تصریح کرد: شما کارکنان مپنا به خوبی به اثبات رساندید که ایده وزارت نیرو در راه‌اندازی مپنا صحیح بوده است.
وی خاطرنشان کرد: وظایف وزارت نیرو آحاد مردم را در بر می‌گیرد و در این عرصه، کانون‌های مولد بزرگ نظیر مپنا بسیار نقش تعیین کننده دارند.
محمودی ادامه داد: تفکر و نوآوری همواره برای وزارت نیرو دغدغه بوده و در شاکله این سازمان نهادینه است و براین اساس، صنعت آب و برق هماکنون با وجود شرکت‌های بزرگ و موفق مانند مپنا به دستاوردهای ارزشمندی دست یافته است.
وی در عین حال گفت: انتظار می‌رود که در آینده نیز مپنا محقق، صنعتی و کارشناس باقی بماند و نباید سهام این گونه مجموعه‌ها موجب وابستگی شده و تغییرات مختلف مدیریتی در روند تحقیق و توسعه این مجموعه‌ها کوچکترین خللی ایجاد نماید.
سخنران پایانی این رویداد دکتر “عباس علی‌آبادی” رییس هیات‌مدیره و مدیرعامل گروه بود که با موضوع “نقش حمایت دولتی در تحقیقات و نوآوری کاربردی در دنیا” برای حاضران به سخن پرداخت.
وی در ابتدای سخن با تبریک ولادت امام حسین (ع)، تصنیفی را در وصف آن امام همام برای حاضران قرائت کرد.
دکتر علی‌آبادی به تشریح مقایسه میزان مصرف انرژی در گذشته و حال پرداخت و با بیان ارقام مربوطه گفت: لازم است در موضوع مصرف انرژی به ویژه برق نگاه‌ها تغییر کند، چرا که عمدتاً تصور عمومی برآن است که کالای برق جزء کالاهای باارزش محسوب نمی‌شود و ۷۰ درصد عموم قیمت برق را ناچیز می‌شمارند و بیش از ۵۰ درصد بهای برق منازل نیز کمتر از ۱۰۰ هزار تومان است.
وی همچنین با اشاره به اهمیت انرژی‌های تجدیدپذیر در جهان تصریح کرد: لازم است بیش از پیش به سمت انرژی‌های تجدیدپذیر حرکت کنیم و حقیقت آن است که اگر استفاده انرژی‌های تجدیدپذیر را پیش نگیریم، مصرف انرژی خطرناک خواهد بود.
وی با ارائه آمارهایی در زمینه مصرف برق در جهان گفت: پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد که بیشترین رشد مصرف انرژی در بخش برق خواهد بود و چین در سال ۲۰۴۰ نیمی از مصرف برق جهان را خواهد داشت.
وی نوآوری را عامل اساسی تغییر روند عرضه و تقاضا دانست و با ذکر مثال‌هایی به تشریح تاثیر نوآوری در بازار انرژی در جهان پرداخت.
دکتر علی‌آبادی، نوآوری را ” فرآیند به مرحله عمل رساندن یک ایده خلاقانه و متجلی ساختن آن در قالب یک محصول یا خدمت یا فرآیند جدید” نامید و خاطرنشان کرد: نوآوری، زمینه‌ساز تراکم علم و دانش است.
وی گفت: وقتی یک کار نوآورانه کلید می‌خورد، از یک فرصت آغاز می‌شود.
وی با تشریح فرآیند شکل‌گیری نوآوری از جمله وقوع فرصت، دریافت فرصت، آغاز فعالیت پروژه، جریان نقدینگی منفی، تعریف محصول، نهایی کردن طراحی‌ها، نخستین رضایت‌مندی مشتری‌ها، جریان نقدینگی مثبت، زمان سر به سر و دوره سود خالص گفت: اساسا بیشترین تحقیق و توسعه بر روی محصول و فرآیندها صورت می‌گیرد.
مدیرعامل گروه مپنا خاطرنشان کرد: بر اساس اسناد منتشره، آمریکا ۳۸ درصد، اروپا ۳۰ درصد، ژاپن ۲۱ درصد و دیگر نقاط دنیا ۱۱ درصد سهم هزینه تحقیق و توسعه را در اختیار دارند.
وی در بیان نتیجه‌گیری بحث نیز گفت: نوآوری توان تغییر آینده را دارد، حوزه اصلی نوآوری در دنیا صنعت تولید و به طور خاص high – tech است و نوآوری نیاز به سرمایه‌گذاری و عملکرد دارد و دولت‌ها در این زمینه به شدت فعال هستند و رشد اقتصادی و آینده انرژی به حجم نوآوری و تحقیقات در این حوزه وابسته است.
پایان بخش برنامه‌های پنجمین همایش تحقیق و نوآوری گروه مپنا، نشست پرسش و پاسخ بود که آقایان دکتر علی‌آبادی، دکتر حامدی، مهندس بنی‌هاشمی، دکتر بهمنی و دکتر حائری‌یزدی پاسخ‌گوی سوالات حاضران بودند.
از جمله سوالات مطروحه در این بخش که پاسخ آنها توسط مدعوین ارائه شد می‌توان به موارد زیر اشاره نمود؛
“فعالیت‌های مپنا در R&D در شرایط پسا تحریم، چشم‌انداز مپنا در سال ۲۰۴۰، مسیر آینده مپنا در تحقیق و توسعه، پاداش پژوهشگران مپنا در زمینه R&D، فعالیت‌های مپنا در زمینه بویلرهای زباله‌سوز، فعالیت‌های مپنا در خصوص دستیابی به توربین کلاسF، دستیابی مپنا به توربین MAP2B، نوع مشارکت مپنا و دانشگاه‌ها در زمینه تحقیق و نوآوری، فعالیت‌های موسسه پژوهشی مپفن در زمینه R&D و کسب و کار های جدید و اقدامات برندینگ مپنا در حوزه های کسب وکار”.
