اجازه بدهید با این سوال شروع کنم: رویه‌ای در میان خودروسازهای دنیا جاافتاده که بر مبنای آن محصولات جدید با پیشرانه برقی طراحی و به بازار ارائه می‌شوند، آیا می‌توان گفت محدودیت‌های تکنولوژیک باعث شده خودروسازهای ایرانی از این قافله عقب بمانند؟

اتفاقا برعکس ماجرای خودروهای احتراقی، در مورد خودروهای برقی از نظر فناوری چندان از خودروسازهای برند دنیا عقب نیستیم و دانستن این موضوع هم نکته مهمی است. آنجایی که ما عقب هستیم زیرساخت‌های تولید است.

آماده کردن بستر تولید پیشرانه‌های برقی برای خودروها و وسایل حمل و نقل سنگین مثل اتوبوس‌ها بزرگترین چالش ما است. البته باید آماده کردن زیرساخت تولید ذخیره‌سازهای باتری را هم به این چالش اضافه کنم.

موضوع دیگر این است که ما در طراحی و ساخت باتری وابستگی داریم و علاوه بر آن در زمینه مواد اولیه باتری هم معادن لازم برای تامین لیتیوم و کبالت که مواد تشکیل‌دهنده باتری هستند نداریم.

ذخایرش را نداریم یا گمانه زنی برای اکتشاف معادن در ایران صورت نگرفته؟

گمانه‌هایی درباره وجود احتمالی معادن لیتیوم در سیستان و بلوچستان مطرح شده اما هم اینکه هنوز به یقین نرسیده‌ایم و هم اینکه حتی اگر این گمانه‌زنی‌ها درست باشد مقدار لیتیوم موجود در این معادن احتمالا خیلی زیاد نیست.

اگر مپنا تصمیم بگیرد مستقیما واردات لیتیوم انجام بدهد آیا فناوری ساخت باتری را در اختیار دارد یا اینکه در آن مورد هم با شرایط پیچیده‌ای روبرو هستیم؟

کشورهای شرق آسیا و بعضی از کشورهای آفریقایی غنی‌ترین معادن لیتیوم را دارند البته سیر تولید باتری و مواد شیمیایی آن فناوری نسبتا پیچیده‌ای دارد. با این وجود همین حالا در دانشگاه‌ها و آزمایشگاه‌های خودمان توانسته‌ایم به این فناوری برسیم.

اما نکته مهم رسیدن به تیراژ بالا است تا تولید این باتری‌ها به صرفه تمام بشود. رسیدن به تیراژ بالا برای ما در مپنا مساله مهمی است، در این صورت تولید باتری اقتصادی می‌شود و می‌توان سرمایه گذاری های لازم را برای تولید انجام داد.

«خودروسازهای بزرگ باید به ساخت خودرو و اتوبوس برقی ورود کنند»

یعنی اگر خودروسازهای بزرگ به این سمت بیایند ممکن است معادله تغییر کند؟

درست است؛ برای اینکه به قیمت مناسب برسیم باید تیراژ ما بالا برود. خودروسازها که به این سمت بیایند تولید کارخانه بالا می‌رود و می‌توان به یک رویه به صرفه رسید.

به نظر شما ضرورت گذار از حمل و نقل عمومی فعلی به برقی و نهایتا گذار از خودروهای بنزینی به برقی در سطح سیاستگذاری‌های کلان کشور پذیرفته شده و یا هنوز در این حوزه هم به تلاش بیشتری نیاز داریم؟

اخیراً پذیرفته شده،؛ یعنی در بخش معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و مجلس این احساس نیاز بوجود آمده و جلسات مختلفی برگزار می‌شود. حتی مصوباتی در این زمینه گذرانده می‌شود اما باید توجه داشت خودروی برقی بدون یارانه نمی تواند پا بگیرد. این یارانه می‌تواند مستقیم یا غیر مستقیم هزینه شود اما می‌دانیم که لزوم آن انکارناپذیر است.

بنابراین در پاسخ به سوال شما که آیا این ضرورت پذیرفته شده یا نه باید بگویم در عرصه عملی که اعطای تسهیلات و یارانه برای گسترش بستر خودروی برقی است هنوز اتفاقی نیفتاده اما به طور کلی پذیرفته‌اند که در آینده چاره‌ای جز گذار به خودران‌های برقی نیست.

نکته دیگر این است که باید توجه داشت مپنا خودروساز نیست، مپنا سیستم‌های پاور‌‎ترِین (powertrain) باتری و سیستم های شارژ را تولید و اجرا می کند به بیان دیگر ما ایجاد بستر می کنیم. نهایتا آنچه منجر به ایجاد حمل و نقل برقی در کشور می‌شود این است که یک خودروساز در کنار ما قرار بگیرد و از ما خرید کند.

در این مورد دوسال پیش مطالعه‌ای انجام دادیم که در نتیجه آن مشخص شد در کشور چین هیچ خودروسازی، حتی خودروسازهای کوچک، وجود نداشتند که در سبد محصولات خود خودروی برقی برای فروش و عرضه نداشته باشد.

یک نکته دیگر این است که خودروهای برقی که در دنیا تولید می شود «نِیتیو» (native) هستند؛ یعنی از ابتدا به عنوان خودروی برقی طراحی شده‌اند، در حالیکه در ایران نهایتا ممکن است خودروهای بنزینی را به برقی تبدیل کنند یعنی آن خودرو از اساس به عنوان خودروی برقی تولید نشده. البته خودروسازهای کوچک در کشور کم و بیش خودروی برقی وارد می‌کنند.

اگر خوشبینانه بخواهیم به موضوع نگاه کنیم چقدر دیگر طول می‌کشد تا مپنا با توجه به مشکلات زیست محیطی اتوبوس‌های فعلی درون شهری بتواند اتوبوس‌های بی آر تی و درون شهری را در تعداد چشم گیر برقی‌سازی کند؟

وقتی در سال 96 کار را شروع کردیم اعتقاد داشتیم اولین جایی که می‌توانیم مفید و مثمر ثمر واقع شویم در همین حوزه اتوبوس‌های درون شهری است؛ اما به دلیل شکل نگرفتن ساختارها متاسفانه دوسال کار به تعویق افتاد.

اولین محصول در اردیبهشت ماه سال 1400 رونمایی شد و این محصول در حال گذراندن تست‌های معمول است. خط تولید این اتوبوس در حال راه‌اندازی است و امیدواریم امسال بتوانیم تعداد زیادی اتوبوس تولید کنیم.

شهرداری‌ها از موضوع استقبال می‌کنند البته هنوز در حال مذاکره‌ایم و کار به قرارداد نرسیده، فقط مشهد درخواست 10 دستگاه اتوبوس داده و قرارداد بسته‌ایم.

با توجه به انواع شیوه‌های شارژ که در حوزه خودرو برقی پشتیبانی می‌کنیم حدس می زنم تا دو یا سه سال آینده اتوبوس برقی تا اندازه قابل ملاحظه و چشم‌گیری در ناوگان حمل و نقل شهری ایران جای بگیرد.

چالش خودرو برقی نسبت به اتوبوس برقی چیست؟

خودرو یک منبع انرژی دینامیک است، الان همه می‌دانیم شهرهای شمالی در تابستان مشکل تامین برق دارند فکر کنید با مسافرت تعداد زیادی خودروی برقی در تابستان به این منطقه چقدر چالش تامین برق بیشتر خواهد شد! به همین دلیل می گویم چالش‌های زیرساختی‌ای داریم که باید حل شوند.

به نکته خوبی اشاره کردید، ما در تولید برق مشکل داریم چطور می‌شود یک خودران با مصرف برق در ایران تولید کرد بدون آنکه درگیر چنین چالش‌هایی شد؟

نکته اصلی این است که کمبود برق ما در طول سال کلا 200 ساعت است. تمام تنش‌ها و بی برقی‌هایی که در سال‌های گذشته دیده‌ایم مجموعا 200 ساعت بوده. ما منابع تولید برق را داریم. مشکلات اصلی در تامین برق و تجهیزات نیروگاهی است. نکته دیگر این است که خطوط انتقال و توزیع منابع برقی در ایران مشکل جدی دارد و اگر این توزیع منابع به درستی انجام شود این مشکل کمتر خواهد بود.

مثلا در آلمان شارژ هوشمندانه را بکار گرفتند یعنی مردم تشویق می‌شوند که در ساعات کم‌باری خودروهای خود را شارژ کنند. این‌ها ذخیره‌سازهای انرژی را یکپارچه و هوشمند دیده‌اند .این سیاست اتفاقا به خوبی جواب داده یعنی حداقل من خبری در این زمینه ندیده‌ام که در آلمان صف شارژ برق تشکیل شود یا با کمبودی مواجه باشند.

نکته دیگر این است که باید توجه داشت ما در مپنا سیاستگذار نیستیم، ما تولید کننده ایستگاه هستیم. ضمن اینکه برای ایستگاه‌ها مکان‌یابی‌های لازم را انجام داده و به وزارت نیرو اعلام کرده‌ایم اما باید پذیرفت که این حوزه هنوز نیازمند سیاستگذاری‌های کلان حاکمیتی و دولتی است.

« کار ما بسترسازی برای توسعه حمل و نقل برقی است»

با وجود این مسائل در کسب ‌و کار خودروهای برقی مپنا بیشتر روی چه موضوعی کار کرده‌اید؟

موضوعی که وجود دارد و ما روی آن کار می‌کنیم متصل بودن زیر سیستم‌های شارژرها و خودروهای برقی است. چیزی که دنیا از آن عبور کرده و حالا به سمت خودروهای هوشمند حرکت می کنند.

در این بخش مطالعه زیادی انجام داده‌ایم، همه شارژرهای ما سیستم‌های پرداخت مناسبی دارند و تمام عیب یابی‌ها و گزارش و کنترل آن‌ها از راه دور کار می‌کند. خودروهایی هم که تولید کرده‌ایم به این سیستم متصل هستند. خودروی مدیرعامل گروه برقی است، همینطور خودرویی که به کرمان موتور تحویل داده‌ایم هم برقی است. اما باید بدانیم توسعه این بستر منافع زیادی هم برای کشور دارد در دنیا همین حالا 18 کسب و کار برای دیجیتال‌سازی و حوزه سرگرمی و عوارض و سلامت خودرو ایجاد شده. اینها کسب و کارهای جانبی خودروهای برقی هستند که تا این حد به ایجاد کسب و کارهای نو و اشتغال‌زایی کمک کرده‌اند، فقط باید تصور کنید اگر این صنعت به طور گسترده در ایران به راه بیفتد چقدر فرصت شغلی جدید بوجود می‌آید.

«رویای ما این بود که تِسلای ایران باشیم»

بزرگترین رویای مپنا در زمینه خودروهای برقی چیست؟

وقتی کار را شروع کردیم تصورمان این بود که می توانیم پلت فرمی برای تولید خودروی برقی در مپنا ایجاد کنیم، چیزی شبیه تسلا که حرف جدیدی زد و بخش بزرگی از خودروسازهای بزرگ هم مجبور شدند راه تسلا را ادامه بدهند. اما در ایران نتوانستیم آن مسیر را ایجاد کنیم، هرچند هنوز رویای ما همان است.

آنچه که قرار است به ظهور برسد این است که بتوانیم محصولات داخلی خودرویی خود را بر اساس سیستم‌های پیشرانه مپنا برقی و محصولات اتوبوس برقی را در تیراز بالا وارد خطوط اتوبوسرانی کنیم. رویایی که باید برای آن بجنگیم ایجاد یک محصول متفاوت به لحاظ استایل و دیزاین است، محصولی که مردم دوست داشته باشند و متفاوت از آن چیزی باشد که تا امروز در جامعه دیده‌اند.