با استقرار تیم هیئت مدیره جدید در گروه مپنا، بر آن شدیم تا گفت‌وگویی را با دکتر محمدرضا نوری، رئیس هیئت مدیره ترتیب دهیم تا از نقطه نظرات و برنامه‌های مدیریتی ایشان آگاه شویم.
ضمن خوش‌آمدگویی به ایشان و آرزوی موفقیت، متن گفت‌وگو در زیر می‌آید.
جناب آقای دکتر نوری، لطفا در ابتدا جهت آگاهی مخاطبان نشریه، مختصری از سوابق خود را بفرمایید.
بنده متولد ۲۹ خرداد ماه سال ۱۳۴۹ و متاهل هستم، حدود ۲۰ سال است که در مجموعه آستان قدس رضوی مشغول به فعالیت هستم. در خصوص سوابق شغلی، بنده کار خود را با مسئولیت واحد فنی دفتر تولیت عظمای آستان قدس رضوی شروع کردم و تا به امروز در سمت مدیرعاملی شرکت بین المللی عمران رضوی و ریاست هیات مدیره در شرکتهای مسکن و عمران قدس رضوی، مهاب قدس، سرمایه گذاری صنایع برق و آب صبا، فراب، قدس نیرو، صانیر، شهاب خودرو انجام وظیفه نموده و در حال حاضر هم چند ماهی هست که به عنوان رئیس هیئت مدیره گروه مپنا این افتخار را دارم که با تیمی که با این مجموعه، همراه بوده و از قابلیت های درخور توجهی هم برخوردار هستند، در مسیر هم افزایی و توسعه موثر گام بردارم. در پرونده سوابق شغلی‌ام، همواره سعی کردهام که یک شیب منطقی را رعایت کنم.
در این مجال بد نیست از ارادت خاصی که به آستان قدس رضوی دارم بگویم. من در کودکی مشکل ریوی داشتم که با عنایات خاصه حضرت ثامن‌الحجج علی ابن موسی‌الرضا (ع) شفا یافتم و در حال حاضر وظیفه خود می دانم که بتوانم در خدمت امام رضا(ع) باشم و در حد توانم دین خود را ادا کنم. واقعا احساس می کنم که هر چه در زندگی دارم از حضرت ثامن است و همیشه تلاش کردم که با تاسی از آموزه‌های آن حضرت چه در زندگی شخصی و چه در فضای کاری درست خدمت کنم و امیدوارم تا جایی که توان جسمی و فکری دارم برای مجموعه مثبت بوده باشم و گام های موثرتری را بردارم.
در مورد تحصیلات خود بفرمایید؟
باید بگویم پدر و مادر من همچون بسیاری از خانواده های ایرانی که علاقمندند فرزندانشان پزشک یا مهندس شوند، دوست داشتند در چنین رشته‌هایی تحصیل کنم که به همین دلیل، در مقطع کارشناسی، مشغول به تحصیل در رشته عمران در دانشگاه ناتینگهام انگلستان شدم و بعد از آن، بخاطر علاقه شدیدی که به بحث های مالی و اقتصادی داشتم در مقاطع تحصیلات تکمیلی تغییر رشته داده و در این حوزه از دانشگاه ناتینگهام فارغ‌التحصیل شدم.
کوتاه به برداشت خود از وضعیت فعلی مپنا اشاره داشتید. در سطح کلان، مپنا را در حوزه کسب و کار چطور ارزیابی می‌کنید؟
همانطور که می دانید در شرایط فعلی، افق خاصی پیش روی کشور و به تبع آن، گروه مپنا قرار گرفته است؛ به این معنا که با توجه به قرار گرفتن در سال آخر برنامه پنجم توسعه و همچنین تدوین برنامه ششم که اجرای آن در دستور کار قرار دارد، امید ما این است که شرایط مپنا متفاوت‌تر از امروز شود، به خصوص آنکه به دلیل امکان برداشته شدن تحریم‌ها و تغییر در فضای کسب و کار، میبایست در راستای سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی ابلاغی توسط مقام معظم رهبری، به دنبال ایجاد توسعه پایدار در همه فعالیت‌های گروه باشیم. بر مبنای دور نمایی که در اقتصاد کشور ترسیم شده، قرار است قیمت حامل های انرژی آزاد و با برداشته شدن یارانه‌ها از ساختار اقتصاد کلان، تغییرات حیاتی اتفاق بیفتد؛ پس به نظر می رسد برای تحلیل بهتر میبایست از کلان اقتصاد به خرد برسیم. اگر بحث خودکفایی را کنار بگذاریم، گروه مپنا در حوزه کلان، در برنامه پنج ساله ششم توسعه باید بر روی تغییر، به روز رسانی و واقعی کردن تمامی پایه های قیمت انرژی و مهمتر از آن بازار؛ تمرکز کند.
اگر در کنار این مسائل، اصلاح تعرفه های گمرکی به منظور حمایت از تولید داخل و همچنین بازنگری در قوانین کار و مالیاتی را هم در نظر بگیریم ساختاری شکل می‌گیرد که قطعا یک ساختار اقتصادی بازار محور است. این ساختار به طور قطع از شفافیت لازم برخوردار است و مپنا می‌تواند به صورت موثری به اقتصاد کشور کمک کند. اگر این مزیت های نسبی واقعی شود سرمایه گذاری به‌وجود می آید و سرمایه گذاری منجر به اشتغال واقعی شده و به تبع آن توسعه به معنای واقعی نمود پیدا می‌کند. مطمئنا در همه دولتها به این موضوع فکر شده است؛ اما این تصمیم بسیار سخت است؛ ولی در عین حال به‌شدت مهم و استراتژیک است، چون با واقعی شدن پایه های قیمتی، اقتصاد کشور شاهد توسعه پایدار می‌شود. در این میان اگر ما افق برنامه ریزی میان مدت و یا بلند مدت را در نظر بگیریم و از اقتصاد کلان به سمت اقتصاد خرد که بنگاه داری ما را شامل می شود حرکت کنیم، به نظر میرسد که برخی مزیت ها باید دوباره شناسایی شود.
بنابراین حذف یارانه‌ها، واقعی شدن قیمت حامل‌های انرژی، واقعی شدن نرخ بهره بانکی و نرخ ارز، اصلاح تعرفه‌های گمرکی و بازنگری در قوانین کار و مالیاتی همه باعث توسعه پایه‌های صنعتی کشور شده و این مهم بر تولید ناخالص داخلی کشور اثر گذار است. اگر این موارد مهم اتفاق بیفتد، توسعه کشور بویژه توسعه فعالیت های مپنا بر اساس مزیت های واقعی اتفاق خواهد افتاد و این اساس و زیربنای یک توسعه پایدار است.
مزیت مپنا در مقایسه با رقبایش چطور است؟ به هرحال بازار به گفته شما باید به سمت رقابتی شدن پیش رود.
از جمله مزیت‌های فعلی مپنا در خصوص صادرات تجهیزات فنی و رقابت با شرکتهای دیگر، می توان به: نخست دانش فنی و دوم پایه‌های هزینه‌ای پایین تر نسبت به رقبای خارجی به شرط آنکه منجر به افزایش کارایی و اثربخشی و نهایتاً بهبود بهره‌وری گردد و سوم سطوح قابل قبول سرمایه‌گذاری که تاکنون انجام شده است؛ اشاره کرد.
حال این سوال پیش می‌آید که با این نوع آزادسازی‌هایی که به‌وجود آمده صنعت ما چه مزیت‌هایی دارد و در چه بخش‌هایی صرفه اقتصادی بیشتر است.
به نظر من پس از آزادسازی، حوزه انرژی بویژه صنایع نفت و گاز جزء صنایعی هستند که نه تنها در کشور ما بلکه در کشورهای همسایه نیز مزیت نسبی دارند که باید گسترش داده شوند. البته در صنایع دیگری مانند صنایع ریلی، ممکن است مزیت نسبی در حد مطلوب برای صادرات نداشته باشیم؛ اما بنظر میرسد با بهبود بهره وری میتوان سطح سرمایه گذاری در آن را گسترش داد. یکی از بدیهیات جهت ایجاد مزیت و رقابت در سطوح بالاتر، ارتقای سطح دانش در تمام زمینه‌های گروه و بومی کردن آن است که این امر از منظر راهبردی نیز واجب و یک رسالت مهم ملی است. یادمان باشد که این نخستین رسالت گروه مپنا بوده و همان چیزی است که مقامات عالی کشور هم، از جنبه اقتصادی و صنعتی دنبال می‌کنند؛ مضافا اینکه این موضوع در راستای سند چشم انداز بیست ساله افق ۱۴۰۴ کشور نیز است و منافع مپنا را هم در بر می گیرد. به عبارت دیگر، اگر ما صنایع را در این چهارچوب توسعه داده و از هم اکنون مزیت ها را شناسایی کنیم تمامی اهداف را می توانیم تحقق دهیم. در حال حاضر گروه مپنا از منظر نیروگاه سازی در جایگاه مناسبی قرار دارد که باید تلاش کنیم تا در بخش نفت و گاز هم که یکی از کسب و کارهای اصلی گروه است، به جایگاهی در شان مپنا دست یابیم که هم تراز با سطح ورود این گروه در بخش نیروگاهی باشد. به نظر من جمهوری اسلامی باید تبدیل به هاب انرژی منطقه شود و برای رسیدن به این مهم کشور باید تمامی تخصص های خود را برای پیشرفت تکنولوژی متمرکز نماید تا هرچه زودتر به این سیاست ملی دست یابیم. ما باید در مپنا از بعد نوآوری پیشرو باشیم و در خصوص صنایع ملی، اصل را بر بومی سازی صنایع بنیان نهیم و با تکیه بر بالاترین سطوح تکنولوژی و روش اجرایی، کار را به صورت عالی و مطلوب پیش بریم و محصولات با کیفیت تولید نماییم. این مهم در راستای مجموعه اقداماتی است که مدیریتهای پیشین مپنا بر آن اهتمام داشته اند که البته در دوره جدید ما امیدواریم که در سطوح بین‌المللی نیز به این اهداف جامه عمل بپوشانیم.
در این توسعه ای که مپنا برای خود ترسیم کرده، به طور قطع عامل نیروی انسانی بسیار مهم است، برای این بخش چه تدابیری دارید؟
به طور قطع، یکی از سرمایه های مهم و اصلی ما در گروه مپنا، کارکنان عزیز گروه هستند. بلا تردید یکی از اهداف عالی ما در گروه ارتقای سطح و کیفیت زندگی کارکنان است که این امر میبایست با رعایت اخلاق و عدالت در گروه نهادینه شود تا گروه مپنا نه تنها برای نسل امروز بلکه برای نسل های بعدی هم به صورت یک هلدینگ پویا و ماندگار حفظ شود.
در خصوص نگهداشت منابع انسانی، رویکرد ما جانشین پروری (Succession Planning) است. در راستای جانشین پروری میبایست به برنامه های توانمندسازی پرسنل (Empowerment) هم پرداخته شود بدین معنی که مدیران گروه مپنا میبایست از درون خود گروه رشد پیدا کنند و افرادی که بار اول به گروه ورود می کنند در صورت داشتن قابلیت های فنی و مدیریتی افق پیش روی خود جهت خدمت کردن را تا زمان بازنشستگی خود ترسیم نمایند. این همان الگویی است که در مجموعه آستان قدس وجود دارد و به عنوان یک الگوی موفق، در مدیریت منابع انسانی می بایست به آن بها داده شود. به اعتقاد من گروه مپنا از نظر نگهداشت پرسنل خود تبدیل به یک خانواده بزرگ شده است به گونه ای که همکاران چه در خارج و یا داخل شرکت از ارتباطات خوبی برخوردار هستند.
مطمئنا بالاترین تهدید برای بنگاه اقتصادی مپنا به خصوص در وضعیت پسا تحریم می‌تواند خروج برخی از مدیران و کارکنان کیفی مجموعه باشد که از سوی رقبای شرکت های خارجی مپنا صورت بگیرد و یا مهاجرت برخی از کارشناسان و یا مدیران باشد که بر این اساس تلاش می کنیم که این وضعیت را مدیریت کنیم تا از چنین رویدادی تا حد ممکن جلوگیری به عمل آوریم. هرچند که به اعتقاد من اگر برخی از همکاران محترم هم ترجیح بدهند در خارج از کشور مشغول به فعالیت شوند به هر حال با اسم گروه مپنا می‌روند و به عنوان یک ایرانی افتخار می‌آفرینند؛ ولی تمام تلاش ما این است که طوری مدیریت کنیم که همه ی افراد در گروه مپنا با بالاترین انگیزه و با رضایت کامل در این مجموعه فعالیت کنند تا استعدادها و قابلیت‌های خود را به بهترین شکل پیاده کرده و کیفیت زندگی آنها به شکلی باشد که با رضایت کامل در این مجموعه فعالیت کنند. باید با رعایت عدالت محیطی را برای جذب پرسنل جوان با دانش خوب هم فراهم آوریم. ما باید عدالتی بوجود بیاوریم تا کارکنان و مدیران تمایل داشته باشند حتی تا بازنشستگی در این مجموعه بمانند و رضایت کامل داشته باشند و کیفیت زندگی آنها بهتر از هر شرکت دیگری که می خواهند بروند کار کنند باشد.ما سعی می کنیم با همفکری خود کارکنان در دراز مدت این برنامه را اجرایی کنیم.
بر این اساس، یکی دیگر از برنامه های ما رشد پرسنل هست. اگر ما یک سیاست توسعه ای را دنبال کنیم و به بالا بردن کیفیت مجموعه فکر کنیم می‌توانیم با یک نگاه استراتژیک در دراز مدت به اهداف خود دست یابیم و به هیچ عنوان ما کیفیت را فدای توسعه کمی و یا سودآوری نخواهیم کرد. برخی به من می‌گویند ممکن است با چنین سرمایه گذاری‌هایی بعد از ارتقاء، نیروهای ما از گروه خارج شوند که از دید بنده باز هم مشکلی در روند کار گروه ایجاد نمیشود چراکه جانشین پروری فرایندی پویا و مستمر است و این عزیزان به هر قسمتی هم که بروند کمک به توسعه کشور می‌کنند و سرمایه های کشور هستند که باز هم دانش آموخته ی گروه بزرگ مپنا هستند.
آیا در کسب و کارهای مپنا تغییر خاصی رخ خواهد داد؟
تاکنون موضوع برند و بازاریابی در مجموعه مپنا به خوبی مورد توجه قرار گرفته و مجموعه مپنا برندی هست که افراد عادی و عموم مردم هم با نام آن آشنا هستند. شاید خیلی جزئیات کسب و کارهای اصلی گروه مپنا را ندانند ولی لوگوی گروه مپنا و نماد خودباوری را شناسایی می کنند و این بسیار ارزشمند است. البته باید پشت بحث برند، هم یک دلیوری درستی قرار بگیرد چرا که هر چقدر هم تلاش کنیم ولی پشت آن یک دلیوری درست نباشد زحمت ما بیهوده خواهد بود. به قول آلمانی ها وقتی کیفیت وارد کار شود، خروجی کار هم با کیفیت می شود، اگر ما ابزار و افراد با کیفیت داشته باشیم خروجی کار ما هم قطعا با کیفیت خواهد بود. که البته این هنر عزیزان فنی، مالی و اقتصادی ما است که امیدواریم به بهترین شکل عمل کنند. اگر این فرایند درست اجرا شود می‌توانیم شاهد بازگشت سرمایه گذاری باشیم و باید توجه کنیم که این فرایند دینامیک است و باید تکرار شود چرا که مسایل سیاسی اقتصادی و بین المللی در دنیا کاملا در حال طغیان است و هیچ ثباتی برای آن وجود ندارد. اگر شما به استراتژی های بیست سال پیش گروه مپنا نگاه کنید و یا از مدیران محترم عامل سابق گروه مپنا بپرسید هیچ گاه تصور نمی‌کردند که یک شرکت پروژه، تبدیل به مپنای امروز شود که بی شک این مهم، جز با تلاش پرسنل و مدیران محقق نشده است. در واقع نمادی خلق شده که غرور ملی را به وجد آورده است. من از تمام نفرات قبلی که همه این موارد را در نظر گرفتند و امروز این مجموعه را به ما تحویل دادند و ما را مجبور کردند که به بالاترین کیفیت و سطح تکنولوژی بیندیشیم؛ تشکر می‌کنم. این تاثیر مثبت موجب شده است که ورود مجموعه به صنایع مختلفی مانند ICT و صنعت بهداشت و درمان(تجهیزات پزشکی) امکانپذیر باشد. افتخار بزرگتر آنست که مجموعه های دیگر محصولاتی دارند که می خواهند آنها را با لوگوی مپنا عرضه کنند و این اعتماد و محبوبیت برند ارزشمند است.
به طور کلی مپنا برای ادامه روند توسعه خود چه اقداماتی باید انجام دهد؟
ما باید در خصوص انتقال تکنولوژی با پارتنرهای خود گسترده تر عمل کنیم. اینکه در حال حاضر می توانیم توربین کلاس F داشته باشیم کفایت نمی‌کند ما باید برای تکنولوژی‌های آتی هم برنامه ریزی کنیم. همانطور که می دانید یک نکته مهم در این باره بحث تعرفه ها است. درخواست گروه مپنا و تمامی تولیدکنندگان داخل کشور از دولت اینست که تدابیری اندیشیده شود که پایه‌های صنعت و تولید داخل از بین نرود. همانطور که می‌دانید در حال حاضر متاسفانه سطح تولید ناخالص داخلی نصف آن چیزی هست که باید باشد. در این شرایط، به نظر من دولت محترم نباید اجازه بدهد که تعرفه های تک رقمی که خشکاندن ریشه ساخت داخل را نشانه گرفته است، در بحث واردات تجهیزات صنعتی مطرح و بکار گرفته شود. از دولتمردان انتظار داریم یعنی همانطور که دولت از مپنا انتظار دارد که سطح اشتغال زایی و دانش فنی را بالا ببرد ما هم انتظارمان این است که به موضوع تعرفه ها با جدیت خاصی نگاه شود چون این موضوع یک بحث ملی است و فقط مربوط به مپنا نمی شود. زمانی که ما می‌خواهیم محصولات خود را به خارج از کشور صادر کنیم از ما هم تعرفه بالایی می گیرند در نتیجه حتما باید از دولتمردان بخواهیم که قوی تر و محکم‌تر این موضوع را پیگیری کنند
بفرمایید که سیاست های اتاق هیئت مدیره مپنا در تعامل با عموم ذینفعان خصوصا کارفرمایان خصوصی و غیر خصوصی چیست؟
سیاست هیات مدیره جدید مپنا، تعامل تنگاتنگ با همه کارفرمایان است بویژه در صنایعی که برای ما از اهمیت راهبردی برخوردار است. این تعامل از دید ما میبایست به گونه ای باشد که کارفرما، ما را نه تنها به عنوان پیمانکار بلکه به عنوان یک شریک قلمداد نماید. همچنین از پیمانکارانی که قرار است با ما همکاری کنند؛ نیز انتظار داریم که در جهت توسعه کیفیت و خروجی که مپنا در نظر دارد حرکت کنند تا خروجی کار آنان تاثیر منفی بر خروجی نهایی گروه نداشته باشد. در این راستا پیمانکاران ما به جای دریافت سود مقطعی میبایست به صورت درازمدت جهت ادامه همکاری با ما برنامه‌ریزی کنند که در اینصورت حتما پروژه‌های بیشتر و بهتری را از ما دریافت خواهند کرد. سیاست ما اجرای پروژه‌هایی با اولویت‌های ملی است که در این راستا دنبال سیاست توسعه‌ای هستیم و در حال حاضر هم این سیاست را دنبال می کنیم. امیدوارم در دوره جدید، سطوح تعاملاتمان با همه کار فرمایان به نقطه رضایتبخش مورد انتظار نزدیکتر شود.
و در پایان اگر مطلب خاصی هست، بفرمایید.
تمام کارکنان و همکاران عزیز در گروه بزرگ و مترقی مپنا این باور را داشته باشند و بدانند که اگر در این مجموعه زحمت می کشند، بدون تردید زحمات آنها شناسایی و دیده خواهد شد به گونه ای که در یک فضای سالم کاری، ما محیط را طوری آماده خواهیم کرد که نهایت آرزوی هر کسی برای کار کردن باشد. ما همه تلاشمان این است که مجموعه مپنا را به این حد برسانیم.
