برند مپنا
چارچوبی برای خلق یک برند سبز در صنعت انرژی
چارچوبی برای خلق یک برند سبز در صنعت انرژی
برندها سیستمهای معناداری هستند که ارزشها، ایدهها، تداعیات، احساسات و عواطف را یکپارچه کرده و یک هویت منسجم میسازند. در این بین، یک برند سبز مجموعهای از منافع و مشخصات برند بوده که برای به حداقل رساندن تأثیرات زیست محیطی و درک آن به عنوان یک برند بی خطر برای محیط زیست، تعریف میشود. استراتژی برند سبز تلاش میکند که منافع و ویژگیهایی را کسب نماید تا توسط آنها، تأثیرات زیست محیطی خود را به حداقل ممکن برساند. بدین منظور یک برند سبز میکوشد درباره فعالیتهای زیست محیطی سالم خود با ذینفعان محاوره نموده و منافع حاصل از این فعالیتها را برای آنها اعلام نماید.
به دلیل ماهیت پیچیده تولیدات صنعتی و نبود اطلاعرسانی کافی در این حوزه، به راحتی نمیتوان دریافت کدام برند به شکل واقعی در راستای فعالیتهای سبز گام برمیدارد، بنابراین برای ایجاد مبنای شناخت درست این موضوع، باید اطلاعات کافی در خصوص معضلات زیست محیطی و طریقه مواجهه و رفع آنها، به مخاطبان ارائه شود تا با مقایسه آنها با اقدامات صورت گرفته، مشخص شود چه فعالیتهایی سازگار با محیط زیست بوده و به اصطلاح به عنوان فعالیتهای سبز مطرح میشوند. در این صفحه، با توجه به دو معضل مهم که به نوعی تبعات زیست محیطی صنعت انرژی محسوب میشوند، دو اصل به عنوان چارچوب خلق یک برند سبز در صنعت انرژی معرفی شدهاند:
- کاهش انتشار گازهای گلخانهای (به ویژه دیاکسید کربن)
- کاهش غلظت ذرات معلق در شهرها
انتشار گازهای گلخانهای
در شکل 1، میزان تولید و انتشار گاز دی اکسید کربن در جهان براساس بخشهای مختلف از سال 1990 تا 2016 نشان داده شده است.
نکته جالب توجه این است که علیرغم افزایش انتشار گاز دی اکسید کربن در بخشهای مختلف از جمله بخش انرژی و بخش حمل و نقل، میزان سرانه انتشار گاز دی اکسید کربن در جهان در سالهای اخیر (از سال 2012 به بعد)، کاهشی بوده است. همچنین نمودار میزان انتشار گاز دی اکسید کربن در ازای تولید ناخالص داخلی، نزولی است که نشان میدهد رویکرد کشورها و بهبود تکنولوژی، در جهت کاهش انتشار گاز دی اکسید کربن بوده است که این بهنوبه خود جای امیدواری دارد.
در این بین، کشور ایران از نظر میزان انتشار گاز دی اکسید کربن در سال 2014، در رتبه هفتم جهان و در کنار کشورهای پیشرفتهای مثل آلمان و کره جنوبی قرار گرفته است. در شکل 2، میزان تولید و انتشار گاز دی اکسید کربن را در ایران و براساس بخشهای مختلف، از سال 1990 تا 2016 نشان میدهد.
همان گونه که از شکل 2 مشخص است، میزان تولید گاز دی اکسید کربن در همه بخشها صعودی بوده و در بخشهای انرژی، سایر صنایع سوخت محور و حمل و نقل، افزایش قابل توجهی داشتهاند. همچنین برخلاف روند جهانی، میزان سرانه انتشار گاز دی اکسید کربن صعودی بوده و میزان انتشار گاز دی اکسید کربن در ازای تولید ناخالص داخلی، تقریبا ثابت است، بنابراین به عنوان جمعبندی میتوان گفت که بازدهی استفاده از سوختهای فسیلی در ایران پایین بوده و روند آن نیازمند توجه جدی است.
افزایش بازدهی انرژی، حمل و نقل پایدار، تکنولوژیهای انرژی تجدیدپذیر، ذخیره سازی و انتقال انرژی و توسعه جنگلها، از جمله راهکارهایی است که انتشار گازهای گلخانهای را کاهش میدهد، به همین دلیل، نیاز است که ماهیت صنایع در جهان تغییر یابند، بدین معنی که رویکرد سبز و سازگار با محیط زیست را در فعالیتهای خود در اولویت قرار دهند. محرک اصلی این تغییر، صنعت انرژی است.
لذا افزایش بازدهی انرژی مهمترین اصل در جهت کاهش انتشار گازهای گلخانهای در صنعت انرژی به شمار میرود.
غلظت ذرات معلق در شهرها
آلودگی هوای شهرهای بزرگ، مسالهای است که اغلب شهرهای بزرگ ایران با آن مواجه هستند. به عنوان نمونه در کلان شهر تهران طبق آمار، در سال 1397 به طور میانگین 16 درصد و در سال 1398 حدود 20 درصد روزهای سال، هوا در وضعیت ناسالم بوده است. مطابق شکل 3 در سال 2018، تهران در میان 62 شهر بزرگ جهان با شرایط نسبتا مشابه، از نظر غلظت آلایندگی در رتبه دوازدهم قرار دارد.
آلودگی هوای تهران ناشی از انواع ذرات معلق است که منشاء آنها منابع متحرک (وسایط نقلیه)، مبدلهای انرژی (پالایشگاهها و نیروگاههای برق)، صنایع، مصارف خانگی و اداری و پایانههای گاز هستند. همان گونه که از شکل 4 مشخص است، وسایط نقلیه با 70 درصد بیشترین سهم از انتشار ذرات معلق در تهران را به خود اختصاص دادهاند.
وسایط نقلیه به سه دسته کلی تقسیم بندی میشوند:
- موتورسیکلتها
- سواریها (شامل: تاکسیها، وانتها و خودروهای شخصی)
- وسایط نقلیه سنگین
در تهران تعداد 4.24 میلیون وسیله نقلیه وجود دارد که بالغ بر 80 درصد آنها معادل 3.37 میلیون دستگاه را سواریها تشکیل میدهد. مطابق نمودار 6، 90 درصد از سواریها را خودروهای شخصی، 8 درصد وانتها و 2 درصد تاکسیها تشکیل دادهاند و دومین دسته بزرگ، موتورسیکلتها هستند که با تعداد 760 هزار دستگاه، حدود 18 درصد از کل وسایط نقلیه را شامل میشوند. کوچکترین دسته مربوط به وسایط نقلیه سنگین است که با تعداد 100 هزار دستگاه، حدود 2 درصد از کل وسایط نقلیه تهران را در بر میگیرند.
چارچوب خلق برند سبز در صنعت انرژی
با عنایت به موارد مطرح شده، راهکارهای قابل پیاده سازی شرکتهای فعال در حوزه انرژی به منظور کاهش انتشار گازهای گلخانهای و کاهش غلظت ذرات معلق در شهرها به شرح جدول زیر هستند:
چارچوب خلق برند سبز در صنعت انرژی
اصل | عنوان | بازه زمانی اجرا | هزینه مالی | میزان تاثیر |
کاهش انتشار گازهای گلخانهای با افزایش بازدهی در صنعت انرژی | ارتقای تکنولوژیهای تولید انرژی | میان مدت | متوسط | زیاد |
تمرکز زدایی از منابع تولید انرژی | میان مدت | متوسط- زیاد | زیاد | |
ذخیره سازی انرژی با جلب مشارکت مصرف کنندگان | بلند مدت | کم- متوسط | زیاد | |
دیجیتال سازی سیستمهای کنترل انرژی | بلند مدت | زیاد | زیاد | |
کاهش غلظت ذرات معلق در شهرها | ارتقای خودروهای سنگین دیزلی موجود (نصب فیلتر ذرات) | کوتاه مدت | کم | زیاد |
ساخت خودروهای سنگین پاک و یا با آلایندگی پایین | میان مدت | متوسط | زیاد | |
ساخت خودروهای برقی و هیبریدی و زیرساختهای مربوطه | میان مدت | متوسط | زیاد | |
توسعه زیرساختهای خطوط LRT | میان مدت | زیاد | متوسط | |
توسعه زیرساختهای خطوط مترو | بلند مدت | زیاد | زیاد |
شرکت گروه مپنا
شرکت گروه مپنا فعالیتهای مختلفی در حوزه انرژی انجام داده که عمده آنها در چارچوب خلق یک برند سبز بوده است. از جمله فعالیتهای سبز گروه مپنا میتوان به احداث نیروگاههای سیکل ترکیبی، تبدیل نیروگاه سیکل ساده به سیکل ترکیبی، بهینه سازی توربین نیروگاهها، ساخت نیروگاه و توربین در اندازه کوچک، ساخت نیروگاه بادی و خورشیدی، تولید انواع خودروی برقی و هیبریدی و مشارکت در پروژههای توسعه خطوط مترو، اشاره کرد که در چارچوب خلق برند سبز در صنعت انرژی قرار دارند.
به روشنی میتوان دریافت که نخستین ذینفع در توسعه و معرفی گروه مپنا به عنوان برند سبز، گروه مپنا است؛ زیرا با توجه به رویکرد و استراتژی توسعه بازار این گروه در کنار توجه به مسائل زیست محیطی، فرصتی فراهم میشود تا فرآیند توسعه سبد محصولات و خدمات خود را از طریق همسوسازی منافع شرکت و جامعه، پیگیری کند و به این ترتیب، منافع مادی و معنوی فراوانی به صورت همزمان عاید مپنا و جامعه میشود. با نگاه به آنچه مطرح شد میتوان گفت که رویکرد مپنا ظرف چند سال اخیر در حوزه انرژی، از یک شرکت صنعتی شناخته شده در حوزه نیروگاههای حرارتی، به یک شرکت پویا، نوآور و سبز در حوزه انرژی تغییر یافته است و مپنا با در نظر گرفتن دغدغههای جامعه، فعالیتهای خود را به سمت حفظ پایدار محیط زیست سوق داده است.