صفحه ویژه
گام بلند ایران در صنعت توربین‌سازی
گروه مپنا با پایان پروژه بزرگ MAP2B و بهره‌برداری تجاری از توربین گازیMGT-70(VER3) ، هم‌اکنون هم‌تراز شرکت‌های مطرح بین‌المللی در زمینه طراحی و توسعه توربین برای بازار سرویس گام برمی‌دارد. دستیابی به توان ۱۸۵ مگاوات و راندمان ۳۶٫۴ درصد در شرایط استاندارد ایزو، دستاوردی مهم در ارائه محصولی ملی با فناوری توسعه یافته بومی محسوب می‌شود.
توربین‌های گازی کلاس E در تولید برق جهان هنوز جایگاه ویژه‌ای دارند. در ایران نیز با نصب توربین‌های کلاسE ، ظرفیت تولید برق کشور به طور چشم‌گیری افزایش یافت و مشکل کمبود برق که در دهه‌های 1360 و 1370 بر کشور سایه انداخته بود، تا حد زیادی مرتفع شد. در سال‌های اخیر، توربین‌های کلاس E با به روزسازی و ارتقای توان مستمر، نقش بیشتری در تولید نیروی برق کشور ایفا کرده‌اند.
در اواخر دهه 1370 و اوایل دهۀ 1380، گروه مپنا دانش ساخت توربین کلاسE را در تعامل با صاحبان بین‌المللی این دانش در اختیار گرفت و در این میان ظرفیتهای داخلی متعدد اعم از منابع انسانی متخصص و آموزش دیده تا تجهیزات و ماشین‌آلات پیشرفته‌‌ای که در این سال‌ها و در تعامل تنگاتنگ میان مپنا و شرکای خارجی این گروه دانش بنیان ایجاد شد و توسعه یافت، صنعت برق ایران را به نقطه خودکفایی رساند.
دستاورد این تدبیر، یک دهه بعد بیش از پیش نمایان شد؛ زمانی که به دلیل شرایط ویژه بین‌المللی، برخی صنایع کشور در غیاب شرکت‌های خارجی با مشکل مواجه شدند، آن گاه صنعت توسعه یافته برق به لطف دانش بومیسازی شده در شرکت‌های دانش بنیان از جمله شرکت‌های گروه مپنا، تمامی تجهیزات اصلی مورد نیاز را در داخل تأمین نمود و پا به دورانی گذاشتیم که به سرعت از خاموشی‌های روزانه و یا در ساعات طولانی فاصله گرفتیم.
گروه مپنا اولین مجموعه ایرانی بود که در منطقه وسیع غرب آسیا و قاره آفریقا به توانایی ساخت تجهیزات اصلی و کلیدی نیروگاهی نظیر انواع توربین‌های گاز و بخار، قطعات بخش داغ توربین‌های گاز، ژنراتور، بویلر و سیستم‌های برق و کنترل دست یافت. این گروه پس از مرحله جذب دانش فنی مورد نیاز از مطرح‌ترین شرکت‌های جهان در دهه اول فعالیت، در دهه دوم به سوی توسعه و بومیسازی دانش فنی و تولید فناوری‌های بومی مورد نیاز گام برداشت. در اجرای این راهبرد، 9 سال پیش پروژه‌ای در مپنا برای ارتقاء یکی از توربین‌های گازی موجود در سبد محصولات گروه تعریف شد. هدف از این پروژه، توسعه توربینی بود که بتواند با به روزسازی ناوگان موجود، ظرفیت و راندمان شبکه برق کشور را افزایش دهد.
محصول این هدف‌گذاری نیز در سه مرحله و با تحقیق و توسعه در گروه مپنا محقق شد. توربین MGT-70(VER3) به عنوان نسخه ارتقاء یافته توربین V94.2 ، دارای ویژگی‌هایی است که موجب ایجاد تغییراتی نسبت به مدل اولیه این ماشین شده است. از جمله این تغییرات می‌توان به بهبود طراحی مکانیکی، بهبود محفظه احتراق، بهبود مسیر گاز داغ، بهبود سامانه خنک‌کاری توربین و بهبود آیرودینامیک پره‌های توربین و کمپرسور اشاره کرد. مجموع این تغییرات نیز منجر به بالاتر رفتن توان تولید از 157 مگاوات به 185 مگاوات شده که رقم چشمگیر و قابل توجهی محسوب می‌شود و علاوه بر این، افزایش دو درصدی راندمان توربین در سیکل ساده را به دنبال داشته است.
این در شرایطی است که بیش از 180 توربین V94.2 فعال در نیروگاه‌های کشور قابلیت تبدیل به این مدل را دارند و این اقدام منجر به افزایش ظرفیت تولید برق کشور به میزان 5000 مگاوات با هزینه به مراتب کمتر از احداث نیروگاه جدید می‌شود.
با توجه به تعداد بالای توربین‌های V94.2 موجود در نیروگاه‌های کشور، ارتقای این توربین‌ها از نظر راندمان و عمر نیز، موجب صرفه‌جویی در سوخت، تولید برق بیشتر و هزینه‌های نگهداری کمتر می‌شود.
ارتقای توربین‌ها، زیرساخت‌های تولید برق کشور را به روز می‌کند و به اتلاف کمتر منابع و اثرات زیست محیطی کمتر و البته صرفه‌جویی در مخارج ارزی می‌انجامد. دانش فنی به دست آمده از این پروژه تحقیقاتی تجاری شده نیز که در طراحی و ساخت توربین‌های بعدی مپنا مانند MGT-75 به کار گرفته شده است، از بزرگترین دستاوردهای پروژه MGT-70(VER3) است.
این محصول که بر اساس انباشت تجربه و دانش و فناوری بومی خلق شد، قابلیت رقابت‌پذیری مپنا را در بازارهای داخلی و بین‌المللی این صنعت افزایش می‌دهد. به عنوان نمونه، استفاده از این توربین در پروژه نیروگاه سیکل ترکیبی رمیله عراق، بزرگترین قرارداد صادرات تجهیزات و خدمات فنی و مهندسی تاریخ کشور را رقم زد؛ قراردادی که با به کارگیری ظرفیتهای دانشی ایران در حوزه طراحی و مهندسی، صادرات تجهیزات کلیدی پیشرفته نیروگاهی طراحی و ساخت داخل را محقق کرد که دستاوردی بزرگ در صنعت و اقتصاد کشور است.
دولت عراق برای این قرارداد، ضمانت‌نامه دولتی برای پرداخت (Sovereign Guarantee) صادر کرد. مذاکرات قراردادی این پروژه پیش از آزمایش اولین واحد توربین جدید صورت گرفت و کارفرما، یک شرکت حرفه‌ای و مشهور آلمانی در زمینه مهندسی مشاور نیروگاهی را به عنوان بازوی فنی کنار خود داشت. پس از گذراندن یک بازه زمانی یک و نیم ساله، برگزاری جلسات متعدد فنی با مهندسان طراح گروه مپنا و پس از بحث و بررسی‌های فنی، با تأیید مشاور آلمانی، قرارداد نیروگاه سیکل ترکیبی رمیله عراق شامل 12 واحد توربین گاز و شش واحد توربین بخار به امضاء رسید و تاکنون از 12 واحد توربین گاز در پروژه مذکور، شش واحد (فاز اول نیروگاه) نصب شده و در حال فعالیت است.
یکی از علل مهم موفقیت این محصول را می‌توان در استفاده از پیشرفته‌ترین فناوری‌های روز جهان برای پایش و ارزیابی عملکرد توربین در شرایط واقعی و عملیاتی در سایت نیروگاه سیکل ترکیبی پرند مپنا دانست. این تمهیدات، به علاوه رفرنس‌های متعدد بعدی از کارکرد این محصول در دنیای واقعی ضریب اطمینان بالایی را برای مشتریان فراهم می‌کند تا بتوانند با تکیه بر اطلاعات به دست آمده از بهره‌برداری توربین در شرایط واقعی تولید، نسبت به قابلیت‌ها، کیفیت و کارایی آن اطمینان حاصل کنند.
علاوه بر انعطاف‌پذیری بالا در مقایسه با توربین‌های مشابه، با توجه به آنکه کلیه مراحل طراحی، ساخت، مونتاژ، نصب، راه‌اندازی و بهره‌برداری از MGT-70(VER3) در گروه مپنا انجام شده است، قطعات و خدمات پشتیبانی، نگهداری و تعمیرات دوره‌ای و اساسی این محصول با کیفیت و قیمت مطلوب به مشتریان عرضه می‌شود.
تلاش‌های مپنا برای دستیابی به فناوری‌های پیشرفته حوزه طراحی و ساخت توربین در این نقطه متوقف نشده و توربین MGT-75 که از نسل بعدی فناوری توربین گاز است در سال 1400 پس از 6 سال پژوهش و تحقیق به ثمر خواهد نشست.
