میزگرد تخصصی الگوهای پایدار تامین برق، بهینه‌سازی و مدیریت هوشمند مصرف انرژی در معادن و صنایع معدنی با حضور جمعی از مدیران گروه مپنا و کارشناسان علاقه‌مند برگزار و طی آن به پرسش‌هایی بنیادین پیرامون چالش‌های تامین انرژی صنایع و معادن و تامین مالی پروژه‌های مربوطه پاسخ داده شد.

در سومین رویداد جامع معدن و صنایع معدنی، روز 28 مرداد 1404 در سالن سعدی مرکز همایش‌های برج میلاد، میزگرد تخصصی حوزه انرژی و مدیریت هوشمند آن در معادن با حضور محمودرضا حقی‌فام مدیرعامل انتقال، توزیع و بهینه‌سازی انرژی گروه مپنا، یاور عنانی مدیرعامل شرکت نیروگاه‌های تجدیدپذیر مپنا، امیر فضل‌الهی معاون بازاریابی و فروش شرکت توسعه نیروگاه‌های حرارتی مپنا، محمدرضا قاسمی مدیرعامل کسب و کار آب گروه مپنا و علیرضا اسدی معاون پژوهش و برنامه‌ریزی سندیکای صنعت برق ایران برگزار شد.

محمودرضا حقی‌فام در این پنل تخصصی با بررسی بهینه‌سازی مصرف انرژی با تاکید بر صنایع معدنی، به تشریح سهم هر یک از انواع منابع انرژی در انرژی جهان پرداخت و گفت: عمده انرژی اولیه برای تولید برق در کشور مبتنی بر گاز طبیعی است. این موضوع باعث کاهش تاب‌آوری صنعت برق شده است. همچنین این نکته قابل ذکر است که نرخ تولید جهانی برق در حال افزایش شدید است، چراکه روند تحولات صنعتی و پیشرفت جوامع به سمت برقی‌سازی گرایش دارند و حتی به‌کارگیری هوش مصنوعی نیز به انرژی الکتریکی نیاز وافر دارد.

او سپس با توضیح درباره تولید برق در ایران به تفکیک منابع، سهم منابع گازی را رو به افزایش دانست و تصریح کرد: ما در کشور نتوانسته‌ایم تنوع منابع انرژی در تولید برق را ایجاد کنیم به همین دلیل حتی در زمستان هم صنعت به علت محدودیت گاز دچار ناترازی انرژی است.

مدیرعامل انتقال، توزیع و بهینه‌سازی انرژی گروه مپنا با مقایسه سرانه مصرف انرژی اولیه در ایران و دنیا و نیز  سرانه مصرف انرژی بر اساس GDP  خاطرنشان کرد: مشکلات بسیاری در حوزه شدت انرژی بالا در کشور وجود دارد که صنعت نیز در آن موثر است.

او سپس شدت مصرف انرژی به تفکیک بخش‌های مختلف در ایران و جهان را مقایسه کرد و گفت: ما پتانسیل بالایی برای بهینه‌سازی مصرف انرژی در کشاورزی و صنعت داریم؛ ایران نسبت به دنیا چندان در حوزه بهینه‌سازی انرژی بخش صنعت عقب نیست و کارهای بسیاری می‌توان در این حوزه انجام داد. هم‌‎اکنون نیز سرمایه‌گذاری‌های وسیعی در این حوزه در دنیا حال انجام است و امیدواریم در ایران نیز توجه درخوری به این مهم جلب شود.

پتانسیل‌های بهره‌وری انرژی در ایران

حقی‌فام با بررسی پتانسیل‌های بهره‌وری انرژی در ایران گفت: هدررفت انرژی حاصل عدم توجه به بهره‌وری معادل 1.1 میلیون بشکه نفت در روز است و از جمله دلایل عدم موفقیت در بهره‌وری انرژی می‌توان به عدم وجود نهاد مستقل، اقتصاد انرژی یارانه‌ای و عدم چابکی در نهادهای تصمیم‌گیر  اشاره کرد.

او ممیزی انرژی شامل گاز و برق و آب، تهیهFS  جهت شناسایی و اولویت‌بندی پروژه‌ها، پیش‌بینی روش‌های تامین مالی متنوع، ارائه مدل‌های متنوع قراردادی و اجرای پروژه‌ها را به عنوان خدمات جامع بهینه‌سازی انرژی مپنا معرفی کرد.

این مدیر ارشد گروه مپنا در پایان سخنان خود بر اهمیت و اجرای سیاست‌های بهینه‌سازی مصرف انرژی، به‌کارگیری راهکارهای جامع انرژی در صنایع و همبست برق و گاز، آب و محیط زیست تاکید کرد.

دشوار شدن سرمایه‌گذاری مستقیم به دلیل حجم مطالبات

در ادامه این نشست، امیر فضل‌الهی با اشاره به فرآیند تامین برق صنایع، اقدامات ۴ سال اخیر گروه مپنا در این رابطه و توانمندی‌های مپنا در پوشش نیاز صنایع با بهره‌گیری از محصولات متنوع خود در حوزه نیروگاه‌های حرارتی درباره تامین مالی پروژه‌های این حوزه توضیحاتی ارائه داد.

او گفت: مپنا در بحث سرمایه‌گذاری و مالکیت نیروگاهی سابقه‌ای طولانی دارد، اما انبوه مطالبات وصول نشده  موجب می‌شود سرمایه‌گذاری مستقیم در حوزه نیروگاهی برای مپنا سخت‌تر از گذشته بوده و برای روش‌های تامین مالی لازم است راه‌حل‌های جایگزین داشته باشیم.

او ادامه داد: میزان مطالبات پرداخت نشده مپنا حدودا به اندازه هزینه احداث بیش از شش هزار مگاوات نیروگاه است،  اما از آنجا که مپنا کارها را متوقف نمی‌کند، پیشنهادهایی برای بهره‌گیری از روش‌های ترکیبی مانند تهاتر بخشی از هزینه‌ها با محصولات، انجام فازبندی نیروگاه‌ها و تمرکز روی احداث یک واحد و سپس تامین هزینه‌های واحدهای بعدی، پیش‌خرید و پیش فروش برق و …ارائه شده که از جمله روش‌هایی است که می‌توان در این شرایط کمبود منابع مالی مناسب به‌عنوان راه حل از آن بهره برد.

ناترازی انرژی، فرزند ناترازی اقتصادی

در بخش دیگری از این میزگرد تخصصی، یاور عنانی با اشاره به این مسئله که تا دوسال پیش ظرفیت تولید تجدیدپذیر ما در حوزه خورشیدی حدود 400 مگاوات و در حوزه بادی حدود 350 مگاوات بود گفت: تغییراتی که در روی آوردن به انرژی‌های تجدیدپذیر رخ داده بیشتر حاصل ضرورت‌هایی مانند مواجه شدن با کمبود گاز طبیعی در سال‌های آینده به میزان نزدیک به 300 میلیون متر مکعب است.

او ادامه داد: در حال حاضر در کشور هزار و ۱۰۰ ظرفیت نصب شده خورشیدی و بیش از ۱۰ هزار مگاوات پروژه در سطح قرارداد وجود دارد و گروه مپنا سهم مناسبی از این سبد را برنامه‌ریزی کرده است تا در سبد محصولات خود قرار دهد. این مهم نشان دهنده افزایش سهم انرژی‌های تجدیدپذیر در سبد انرژی کشور است.

عنانی مهمترین چالش حوزه انرژی تجدیدپذیر به ویژه خورشیدی را سرمایه‌گذاری دانست و تصریح کرد: در زمینه ساخت داخل تجهیزات بعضا توسعه کافی نبوده و نیازمند واردات هستیم و به همین دلیل تامین مالی متفاوت و تامین ارز برای آن اجتناب‌ناپذیر است، بنابراین باید گفت ناترازی انرژی، فرزند خلف ناترازی اقتصادی است و راه حل اصلی تامین مالی از مسیرهایی مانند اوراق سلف موازی، صکوک مرابحه و سایر روش‌های تامین مالی بر اساس بازار سرمایه است.

او ادامه داد:  در حال حاضر در کشور هزار و ۱۰۰ ظرفیت نصب شده خورشیدی و بیش از ۱۰ هزار مگاوات پروژه در سطح قرارداد وجود دارد و گروه مپنا سهم مناسبی از این سبد را برنامه ریزی کرده است تا در سبد محصولات خود قرار دهد. این مهم نشان دهنده افزایش سهم انرژی‌های تجدیدپذیر در سبد انرژی کشور است. 

عنانی مهمترین چالش حوزه انرژی تجدیدپذیر به ویژه خورشیدی را سرمایه‌گذاری دانست و تصریح کرد: در زمینه ساخت داخل تجهیزات بعضا توسعه پیدا نکردیم و نیازمند واردات هستیم و به همین دلیل تامین مالی متفاوت و تامین ارز برای آن اجتناب ناپذیر است، بنابراین باید گفت ناترازی انرژی، فرزند خلف ناترازی اقتصادی است و راه حل اصلی تامین مالی از مسیرهایی مانند اوراق سلف موازی، صکوک مرابحه و سایر روش‌های تامین مالی بر اساس بازار سرمایه است.

استفاده از آب‌های نامتعارف برای صنایع

محمدرضا قاسمی نیز در ادامه‌ پنل به چالش‌ خشکی اقلیم ایران اشاره کرد و گفت: در 50 سال گذشته که جمعیت ایران حدود 30 میلیون نفر بود، بارندگی 240 میلیمتری به طور متوسط وجود داشت و امروز با جمعیتی نزدیک به سه برابر، متوسط بارندگی کل کشور حدود 220 میلیمتر است.

او ادامه داد: در کشور ما به دلیل اقلیم خشک می‌بایست برنامه‌های جدی‌تری در حوزه آب می‌داشتیم، با این حال برای مقابله کوتاه مدت، مجوز حفر 500 هزار چاه مجاز صادر می‌شود و به همین میزان نیز تقریبا چاه‌های غیر مجاز حفر شده و به همین دلیل سطح آب‌های زیرزمینی بسیار پایین رفته است.

قاسمی با اشاره به قانون بودجه سال 1402 برای صنایع آب‌بر در استفاده از آب‌های نامتعارف گفت: گروه مپنا از سال‌ها پیش در این حوزه پیشتاز بوده است. برای مثال راه‌اندازی آب شیرین کن قشم به روش MED  با راندمان 85درصد از آن جمله است.

وی افزود: روش دیگر در استفاده از آب‌های نامتعارف، بازچرخانی آب است. پساب‌ها موجب آلودگی محیط زیست و آب‌های زیرزمینی است و مپنا در نیروگاه پرند این پروژه را اجرا کرده است. در واقع مپنا امتیاز استفاده از پساب شهر پرند را خریداری و با تصفیه مجدد به آب دمین تبدیل و برای تولید بخار استفاده کرده‌ است. در ذوب آهن اصفهان نیز از این روش استفاده می‌شود.

دید کلان به چالش‌های حوزه انرژی

چالش‌های اقتصاد انرژی و نحوه تامین مالی پروژه‌ها موضوعی بود که علیرضا اسدی، معاون پژوهش و برنامه‌ریزی سندیکای برق به عنوان آخرین سخنران به آن پرداخت.

او گفت: لازم است به موضوع ناترازی انرژی و چالش‌هایی که در این حوزه وجود دارد را به صورت کلان ببینیم. ما وقتی از اقتصاد برق سخن می‌گوییم این موضوع به ذهن متبادر می‌شود که موضوع تنها درباره قیمت واقعی برق است.

اسدی تصریح کرد: این مسئله برای بخش معدنی و فولادی صدق نمی‌کند، چراکه قیمت برق این صنایع با قیمت جهانی برق تقریبا یکسان است، اما همچنان در تامین برق دچار مشکل باقی است و ما به همین دلیل باید موضوع را بزرگتر ببینیم.

او در بخش بعدی درباره نوآوری‌های مالی در اکوسیستم در حال رشدِ مستقل از دولت و روش‌های پوشش دهی ریسک و نقدینگی مواردی را مطرح کرد.

در انتهای این گردهمایی تخصصی، پرسش‌های حوزه تامین مالی پروژه‌های صنعتی و بهینه سازی مصرف انرژی طی گفتگویی میان متخصصان پنل و مخاطبان پاسخ داده شد.​