دهه 1380 خورشیدی و اقتصاد رو به رشد ایران یک واقعیت مهم را بر همگان آشکار ساخت: زیرساخت‌های توسعه از جمله حمل و نقل ریلی متناسب با نیازهای کشور نبود و باید به سرعت همگام با دیگر بخش‌های صنعت و اقتصاد رشد می‌کرد.

دولت وقت برای برآورد وضعیت موجود از وزارت راه و ترابری خواست تا در این زمینه مطالعاتی انجام بدهد؛ مطالعاتی که مشخص کرد تعداد سفرهای داخل کشور تا سال 1409 به بیش از 821 سفر در سال خواهد رسید که از این میزان باید سهم حمل و نقل ریلی به دست کم 31 میلیون سفر در سال باید برسد.

ایران در آن زمان به هیچ عنوان چنین امکاناتی نداشت و نمی‌توانست با وضع موجود به استقبال آینده برود. مطالعات مختلف نیز نشان می‌داد دولت به تنهایی سرمایه و تخصص کافی برای بازسازی و توسعه ناوگان حمل و نقل ریلی را ندارد و به این منظور باید شرکت‌های خصوصی و دانش بنیان داخلی نیز در کنار دولت قرار بگیرند.

پس از بررسی‌هایی که شورای عالی اقتصادی دولت انجام داد مشخص شد اغلب لکوموتیوسازهای مطرح دنیا مانند آلستوم و زیمنس درواقع نیروگاه‌ساز هستند. همین امر موجب شد تا مپنا به عنوان نیروگاه‌ساز اصلی کشور، وظیفه تولید لکوموتیو را بر عهده بگیرد.

دولت موافقت خود را با ساخت 150 دستگاه لکوموتیو مسافری «ایران سفیر» در سال 1385 اعلام کرد و قرارداد نهایی منعقد شد. با امضای این قرارداد مپنا دست به کار شد و مذاکراتی را با شرکت آلستوم که پیشتر سابقه همکاری با ایران را داشت و شرکت زیمنس به عنوان یکی از شرکای پیشین خود در حوزه نیروگاهی آغاز کرد.

در نتیجه این مذاکرات، پروژه تولید لکوموتیو «ایران سفیر» با تأمین و ساخت ۱۵۰ دستگاه لکوموتیو دیزل الکتریک به صورت انتقال دانش فنی از شرکت زیمنس و هم‌زمان با شروع فعالیت شرکت مهندسی و ساخت لکوموتیو مپنا آغاز شد.

بر اساس طرح اولیه قرار بود شرکت، تولید انبوه لکوموتیو را با استفاده از زنجیره تأمینی متشکل از تولیدکنندگان داخلی و معتبر بین‌المللی، با موفقیت به پایان برساند. همچنین در پروژه فنّاوری‌های پیشرفته در حوزه های جوشکاری، ماشین‌کاری، رنگ، اندازه گیری دقیق و تست بار نیز بومی سازی از ماموریت‌های اصلی شرکت بود.

در نهایت هدف شرکت مهندسی و ساخت لکوموتیو مپنا که در اولین پروژه تولیدی، دستیابی به سهم ۴۰ درصدی از بومی سازی فرآیندهای ساخت بود با توجه به همکاری بی نظیر شرکتهای همکار گروه مپنا، سایر سازندگان داخلی و امکانات موجود در داخل کشور، به بیش از ۵۰ درصد افزایش یافت. به این ترتیب، گروه مپنا تخصص لازم در لکوموتیوسازی را به دست آورد و در این حوزه صنعتی به استقلال رسید.

بخش حمل و نقل ریلی مپنا چنانچنان پایه ریزی شده بود که توانست همزمان با ساخت و تولید ریل و لکوموتیو، در حوزه تعمیر و نگه‌داری و در قالب شرکت تعمیرات و توسعه بهره‌برداری ریلی مپنا یک چرخه کامل از اکوسیستم حمل و نقل ریلی را توسعه بدهد.

اینک با توجه به ظرفیت‌های موجود در داخل کشور، بسیاری از قطعات معیوب در داخل توسط شرکت تعمیرات و توسعه بهره‌برداری ریلی مپنا و همچنین در شرکت‌های پیمانکار داخلی تعمیر می‌شود. همچنین با تقویت ظرفیت فنی و پژوهشی در زمینه تعمیرات بردهای الکترونیکی، بیش از 80 درصد قطعات و مجموعه های مورد نیاز به تعمیر که بعضاً از طرف شرکت‌های خارجی تامین‌کننده نیز غیرقابل تعمیر اعلام شده بود، تعمیر و در سیکل بهره‌برداری مجدد قرار می‌گیرد.

10 سال بعد در سال 1395 و هنگامی که راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران در تلاش بود برای افزایش توان حمل و نقل باری کشور 50 دستگاه لکوموتیو باری آلستوم را که به علت عدم تعمیر و نگه‌داری متوقف شده بودند بازسازی و احیاء کند، کسری منابع مالی مورد نیاز برای بازسازی و گرم کردن این لکوموتیوها موجب شد راه آهن به دنبال شرکتی باشد که هم سرمایه و هم تخصص مورد نیاز بازسازی لکوموتیوها را داشته باشد.

گروه مپنا با توجه به سابقه و تجربه‌ای که در این زمینه داشت اعلام آمادگی کرد که پس از شرکت در مناقصه کار بازسازی و گرم کردن این لکوموتیوها را بر عهده بگیرد.

با اجرای این پروژه، تمام 50 دستگاه لکوموتیو آلستوم در مدت 5 سال بازسازی و آماده بهره‌برداری شد. مطابق قرارداد پس از 5 سال ارائه خدمات مالکیت لکوموتیوها به شرکت مپنا منتقل می‌شد.