صفحه ویژه
نیروگاه سیکل ترکیبی؛ ایده مپنا برای تولید برق کمهزینه
گروه مپنا در اوایل دهه ۹۰ خورشیدی، اجرای طرح تبدیل «نیروگاههای گازی به سیکل ترکیبی» را آغاز کرد؛ پروژهای که از روشهای موثر افزایش راندمان و مقرون بهصرفهتر شدن پروسه تولید برق کشور است.
مپنا به عنوان مجموعهای صاحبنام در حوزه صنعت برق، گذشته از احداث و توسعه نیروگاهها و ساخت توربین در کلاس جهانى، تبدیل نیروگاههای گازی به سیکل ترکیبی را به عنوان یکی از مهمترین فعالیتهای حوزه صنعت نیروگاهی پیگیری میکند؛ طرحی که نهتنها برای صنعت برق، بلکه برای محیط زیست و صرفهجویی در مصرف سوخت نیز مؤثر است و در سالهای آینده شاهد تأثیرات گسترده آن خواهیم بود.
تبدیل نیروگاههای سیکل ساده به سیکل ترکیبی، از کارآمدترین روشهای بهبود راندمان نیروگاههای حرارتی کشور به شمار میآید. با اجرای طرح تبدیل واحدهای سیکل ساده به سیکل ترکیبی، راندمان این واحدها به میزان چشمگیری ارتقاء مییابد و باعث مصرف بهینه سوخت میشود. برای مثال، با قرار دادن یک توربین بخار ۱۶۰ مگاواتی در امتداد دو توربین گازی ۱۵۹ مگاواتی و تشکیل یک بلوک کامل سیکل ترکیبی، بدون نیاز به مصرف سوخت اضافی و از محل حرارت بازیافتشده در سیکل اول تولید برق، راندمان نیروگاه از حدود ۳۴ درصد به نزدیک ۵۰ درصد افزایش خواهد یافت.
با آنکه در نگاه نخست هزینههای احداث نیروگاههای سیکل ترکیبی و زمان احداث آن در مقایسه با نیروگاههای سیکل ساده گازی افزونتر به نظر میرسد، اما در آینده، نیروگاههای سیکل ترکیبی به خاطر راندمان و ضریب بهرهبرداری بالاتر، توان تولید بیشتر و آلایندگی کمتر، از نظر اقتصادی و زیستمحیطی بسیار بهصرفهتر هستند.
از منظر اقتصادی، اجرای طرحهای بهبود راندمان نیروگاهها، مزیت مهم دیگری نیز دارد. از آنجا که تجهیزات اصلی نیروگاهی کشورمان تقریباً به صورت کامل بومی شده و توربین بخار، بویلر، ژنراتور، سیستمهای برق و کنترل، احداث تأسیسات و نصب تجهیزات، بهرهبرداری، خدمات و قطعات آن در بلندمدت، به طور کامل در داخل تأمین و انجام میشود، اجرای این طرحها میتواند رونق اقتصادی برای شرکتهای دخیل در صنعت برق و رونق اقتصادی را در پی داشته باشد.
نکته دارای اهمیت آن است که در سال 1398 برای نخستین بار در صنعت برق ایران بیش از ۲۵ درصد برق تولیدی نیروگاههای کشور از روش بخش بخار واحدهای سیکل ترکیبی و نیروگاههای تجدیدپذیر، تأمین شد. به تعبیر دیگر، میتوان گفت یکچهارم برق کشور بدون استفاده از سوختهای فسیلی تولید شده است.
آمار و ارقام سال 13۹۸ نشان میدهد که از ۷۹.۴۵۹ میلیارد کیلووات ساعت انرژی تولیدی، حدود ۴۱.۹۴ میلیارد کیلووات ساعت آن با تبدیل واحدهای گازی به سیکل ترکیبی و بدون استفاده از سوخت اضافی تولید شده و نزدیک به ۱۱ میلیارد متر مکعب گاز صرفهجویی شده است.
ظرفیت کنونی قابل تبدیل به سیکل ترکیبی در نیروگاههای کشور در حدود ۷۵۰۰ مگاوات است که در قالب قراردادهای بیع متقابل در دستور کار وزارت نیرو قرار دارد. با انجام عملیات تبدیل این نیروگاهها، سالانه ۱۲ میلیارد متر مکعب دیگر در مصرف سالانه گاز صرفهجویی خواهد شد، راندمان ظرفیت نیروگاههای حرارتی به بیش از ۴۲ درصد خواهد رسید و از انتشار حدود ۴۳ میلیون تن گازِ گلخانهای در سال جلوگیری میشود.
بر اساس بررسیهای سالانه، حدود ۳۶ درصد گاز کشور از سوی نیروگاههای حرارتی مصرف میشود، بنابراین هر چه با گازِ موجودِ در اختیار و بدون افزایش مصرف سوخت نسبت به سال 13۹۸ توان تولیدی نیروگاهها افزایش یابد، این اقدام به نفع اقتصاد کشور خواهد بود و میتوان با صادرات مازاد سوخت باقیمانده در این بخش برای کشور درآمدزایی ایجاد کرد.
مزایای اجرای طرحهای ملی تبدیل واحدهای گازی به سیکل ترکیبی
تبدیل نیروگاههای گازی به نیروگاه سیکل ترکیبی، فرصتی طلایی برای کشور است تا با کمترین تغییر در میزان مصرف سوختهای فسیلی، تقاضای برق را برای دستکم چهار تا پنج سال آینده پاسخ دهد، چراکه به ازای تبدیل هر دو واحد نیروگاه گازی به یک واحد سیکل ترکیبی حدود ١۶٠ مگاوات به ظرفیت تولید برق کشور افزوده میشود و سالانه ٨ تا ١٠ میلیارد دلار از مصرف سوخت مایع واحدهای نیروگاهی کاسته خواهد شد.
این طرح به عنوان یکی از سناریوهای کلیدی طرح عظیم کاهش تلفات مصرف برق و انرژی در سطح شبکه تولید، انتقال و توزیع برق شناخته میشود که از سالها قبل در وزارت نیرو به عنوان طرحی فوریتی در جهت کاهش تلفات مصرف برق و انرژی به کمتر از ۱۰ درصد در این سه سطح تعریف و اجرایی شده و تا پایان سال 13۹۸ توانست به میزان قابل توجهی موجب کاهش تلفات مصرف برق و انرژی در سه سطح شبکه تولید، انتقال و توزیع شود.
با توجه به آمادگی مپنا برای تبدیل تمام واحدهای ساده به سیکل ترکیبی، باید این فرصت را غنیمت شمرد تا صنعت برق و کشور از مزایای بیشمار طرح تبدیل نیروگاههای ساده حرارتی به نیروگاههای سیکل ترکیبی بهرهمند شوند.
احداث نیروگاههای سیکل ترکیبی، بخشی از مجموعه سیاستهای زیستمحیطی گروه مپنا شامل دریافت گواهینامههای زیستمحیطی، افزایشِ راندمان محصولات تولیدی از طریق همکاری با دارندگانِ جدیدترین فناوریهای مرتبط در سطح جهان و دستیابی به دانش روز به منظور پاسخ به نیازهای متنوعِ مشتریان در عین بهرهگیری از روشهای پایدار و حافظ محیط زیست محسوب میشود.
ثبت نخستین پروژه سازوکار توسعه پاک (Clean Development Mechanism – CDM) گروه مپنا در سازمان ملل متحد، با ایجاد نیروگاه سیکل ترکیبی گناوه از مهمترین اقدامات گروه مپنا در مسیر ایفای مسئولیتهای زیستمحیطی خود بوده است. در سالهای گذشته، وزارت نیرو نیروگاههای سیکل ترکیبی شیروان، سنندج و جهرمِ گروه مپنا را به عنوان تنها پروژههای نیروگاهی کشور که در هیئت اجرایی سازوکار توسعه پاک به ثبت رسیدهاند، معرفی کرده است.
تعهد به محیط زیست، همواره مفهومی چندوجهی در گروه مپنا- به عنوان یک مجموعه صنعتی پیشرو- محسوب میشود. این امر ریشه در اهمیتِ حفظ سلامت منابع انسانی به طور عام و حراست از منابع دخیل در کسبوکار مپنا به طور ویژه و نیز اهمیت حفاظت از محیط زیست دارد.